ضرورت مداومت بر طهارت در سیر و سلوک

سالک باید همیشه در حال طهارت باشد، و همه ساعات شب و روز را با طهارت سپری کند، و جانب حضرت حق را در این امر، مراقبت کند. طهارت دایم، و بودن در حال طهارت  در همه اوقات، به جای خود، در سلوک عبودی از اهمیت خاصی برخوردار است. در حال طهارت بودن در همه اوقات، به لحاظ  اسراری که دارد و از عقل و فکر محدود ما مستور است روح را صلاحیت خاصی می بخشد که بر اثر آن می تواند از افاضات خاصه ربوبی بهره مند گردد. به عکس، فاقد طهارت بودن، به لحاظ جهاتی که دارد و از محدوه درک ما خارج است، موانع و تیرگیهای مخصوصی در روح انسان به وجود می آورد که موجب محروم گشتن آن از افاضات خاصه ربوبی می شود، و از طرفی، هم روح را در روح تهاجم لطماتی، قرار می دهد که در وصف نیاید. در هر صورت، پی بردن به دقایق و رموز در این باب از عهده من و تو، و امثال من و تو که محجوبان هستیم خارج است، و چنین انتظاری هم نیست. «سر غیب» را خدا می داند، که خدا تعلیم فرموده است، آن هم در همان حدی که او خود خواسته است.

در آیه 179 سوره آل عمران می خوانیم که: «.....و ما کان الله لیعطلعکم  علی الغیب و لکن الله یجتبی  من رسله من یشاء فآمنوا باالله و رسله  و ان تومنوا و تتقوا فلکم أجر عظیم»، یعنی «.... و چنین نیست  که خدا همه شما را به سر غیب آگاه کند، و لیکن برای این امر کسانی را که می خواهد به عنوان فرستاده های خویش انتخاب می نماید. پس شما به خدا و به فرستاده های او ایمان بیاورید، و اگر ایمان آورید و طبق گفته آنان عمل کنید، برای شماست پاداش بزرگ.»

باید دید حاملان اسرار چه می گویند؟ و باید از آنان تبعیت نمود تا راه به سوی مقصد برد. اسرار غیب، دریایی است بی پایان که به بی نهایت می رسد، و دریایی است پرتلاطم که سباحت در آن کار هرکسی نیست، و فقط آنان می توانند به این دریا راه یابند و به سباحت در آن بپردازند که خدای متعال خود بخواهد. در همه ابواب این چنین است، و در این باب،  یعنی در باب طهارت دایم و آثار و برکات آن، و فقدان طهارت و لطمات آن نیز همین طور است. عقل و فکر ما به اسرار پشت پرده در این باب نمی رسد، و باید گوش به حاملان اسرار داد، و راه  تبعیت در پیش گرفت. حال ببینیم رسول اکرم صلی الله علیه  و آله وسلم چه می فرماید و چه دستور می دهد؟

انس می گوید آن حضرت به من گفت: «ای انس، هر چه می توانی در حال طهارت باش  که خدای متعال عمر تو را زیاد می کند، و اگر توانستی شب و روز، و در همه اوقات بر حال طهارت باشی، این کار را بکن، برای اینکه اگر مرگ تو در حال طهارت برسد، تو شهید بوده، و در زمره  شهدا، خواهی دید آنجا که روح انسان را خدای متعال در حال طهارت قبض می کند، روح در منزلت بالایی که منزلت شهیدان است قرار می گییرد.

و این حکایتها در باب «طهارت» و هدایتها، التزام به «طهارت دایم» دارد. لازم است سالک در مراقبت بر «طهارت دایم» مسامحه نکند و به خود اجازه ندهد که بی طهارت بماند. حتی به هنگام خواب در حال طهارت باشد، یعنی در حال طهارت به خواب بیفتد. اگر انسان در حال طهارت به خواب رود روح وی صلاحیت و آمادگی خاصی خواهد داشت، و با نورانیت و صفای مخصوصی روی به عوالم بالا خواهد آورد، و از برکات جوار حضرت معبود، و افاضات مقام ربوبی بهره مند خواهد شد. این از یک سو، و از سوی دیگر، در پناه حفظ خدای متعال، از دخالتهای شیطانی و لطمات جنود او محفوظ خواهد ماند.

امام صادق علیه السلام از پدران بزرگوار خود، از حضرت مولی الموحدین امیرالمومنین صلوات الله علیهم اجمعین نقل می کند که فرمود: «شخص مسلمان نباید در حال جنابت بخوابد، و نباید بخوابد مگر بر حال طهارت، و اگر آب پیدا نکرد باید تمیم کند، زیرا که روح مومن به هنگام خواب به سوی خدای متعال روی می آورد، و خدا به او نظر می کند، و او را مشمول برکات و افاضات می فرماید، و اگر اجل او رسیده باشد، او را در مکنون رحمت خود قرار می دهد، و اگر اجل او نرسیده باشد، او را با ملائکه ای که امنای الهی هستند به جسد او (بدن) برمی گرداند.»

جمله اول به سالکان این نکته را تذکر می دهد که باید به هنگام خوابیدن در حال طهارت باشند، زیرا که روح مومن در وقت خواب به حضرت معبود روی می آورد، و باید صلاحیت لازم را داشته باشد و در حال طهارت به سوی او روی بیاورد. و جمله دوم این هشدار را در بردارد که سالکان باید از این معنی بترسند که بدون طهارت بخوابند، و روح آنان در موقع خواب به لحاظ  نداشتن طهارت در معرض بعضی از دخالتهای شیطانی، و در معرض بعضی لطمات از جنود شیطان قرار بگیرد. باید سعی کنند در حال طهارت بخوابند تا روح آنان تحت حفظ خدای متعال باشد و در حالی که محفوظ از این قبیل دخالتها و لطمات است به جسد آنان برگردانیده شود. این معنی، یعنی آثار و برکات خاصه «خواب برحال طهارت» در روایات دیگری نیز به چشم می خورد.

در روایتی از امام صادق سلام الله علیه نقل شده است که فرمود: «هرکس تحصیل طهارت کند و سپس به بستر برود و بخوابد، در حالی به خواب رفته است که بستر او همانند مسجد برای  اوست....».

این بیان نزد عارفان نکته سنج، حکایت از این می کند که ارواح صاحبان ایمان به هنگام خواب اگر بر حال طهارت بخوابند، در عروج به سوی عوالم عالیه، و در صعود به سوی عوالم قرب خواهد بود.
و در روایتی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل گردیده است که فرمود: «هرکس شب بر حال طهارت بخوابد، مانند این است که شب را با قیام به عبادت احیاء نموده است».

و خلاصه  اینکه، در حال طهارت، چه در بیداری و چه در خواب، روح انسان نورانیت خاصی می یابد که به آن صلاحیت مخصوصی در صعود الی الله می بخشد، و به عکس آن، چه در بیداری و چه در خواب، روح انسان را تیرگی خاصی عارض می شود که به جای خود مانع صعود روح به سوی حضرت حق است، و راهگشای دخالتهای شیطانی در دل و روح. از این رو، باید سالک در مواظبت بر «طهارت دایم» نیز به هیچ وجه مسامحه نکند، و باید جانب حضرت معبود را در این امر کاملا مراقبت نماید زیرا که مسامحه و عدم مراقبت جانب حق در این امر به جای خود «جفا» به حساب می آید، و این از صاحبان معرفت، پوشیده نیست. و چه بهتر به گوشه ای از روایتی که از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است اشاره و در آن تامل کنیم. «قال النبی صلی الله علیه و آله: یقول  الله تعالی: من أحدث و لم یتوضأ فقد جفانی...»، در این جمله به صراحت به این حقیقت اشاره رفته است که عدم مراقبت جانب حق در خصوص «طهارت دایم» به جای خود «جفا» است، جفا در شیوه سالکان نیست.