عبادات و اعمال وارده در روز عید غدیر (راویان)

انتقاد از ابن کثیر
در اینجا می خواهیم نظر ابن کثیر را مورد بررسی قرار دهیم که در پیرامون حدیث روزه روز عید غدیر گفته و چنین پنداشته که این حدیث ناشناس و بلکه دروغ است!! به استناد روایتی که به دست آورده حاکی از اینکه این آیه در روز عرفه موسم حجة الوداع نازل گردیده!! و راستی جای شگفتی است که کسی قطع حاصل نماید به ناشناس بودن یکی از دو گروه و دو دسته (از راویان) در روایات متعارضه در حالی که هر دو در صحت همانند و برابر با یکدیگرند! کاش می دانستیم که در کفه مقابل حدیث (مورد نظر) ما کدام مرجح وجود دارد که صحت آن را ترجیح دهد و چه امری کفه جانب این حدیث را سبک نموده و موجب عدم اعتدال در میزان گردیده؟ با امکان معارضه ابن کثیر به مانند گفتارش درباره جانب دیگر برای مخالفتی که با آنچه ما درباره نزول آیه کریمه ثابت نمودیم دارد؟! و آیا برای این پندار ابن کثیر مجوزی پسندیده وجود دارد؟ غیر از اینکه او می خواهد قرآن کریم را از این نباء عظیم (امر ولایت و امامت) منحرف و جدا سازد؟!
اگر نه چنین است برای ابن کثیر هم امکان داشت که مانند سبط ابن جوزی در تذکره اش ص 18 او هم نزول آیه را دو مرتبه احتمال دهد کما اینکه (تکرار نزول) در مورد بسمله و آیات دیگری واقع شده، ابن کثیر را شبهه دیگری است که در جلد 5 تاریخش در ص 214 ذکر نموده، دایر به تأیید در انکار حدیث! شبهه مزبور عبارت است از پندار او در اینکه پاداش روزه روز غدیر (مذکور در روایت مزبور) اگر معادل باشد با روزه شصت ماه مستلزم این است که مستحب بر واجب برتری و فضیلت داشته باشد!! زیرا آنچه درباره روزه تمام ماه رمضان رسیده این است که ثواب آن معادل با ده ماه است، و این (تفاوت) بی سابقه و ناروا و باطل است.

رد نظریه ابن کثیر در مورد حدیث روزه عید غدیر؛
رد و ابطال این شبهه و پندار به دو طریق نقض و حل صورت می گیرد، اما رد نقضی به وسیله یک عده روایات بسیار زیاد است که برای ما مجال ذکر همه آنها (و حتی ذکر اکثر آنها) نیست، و اکتفا می کنیم به چند حدیث از آنها.

و اما رد نقضی.
1- حدیث: «کسی که ماه رمضان را روزه بدارد و شش روز از شوال را هم در دنبال آن قرار دهد یعنی روزه بگیرد مثل اینست که تمام روزگار (عمر خود) را روزه داشته.» این حدیث را مسلم به چند طریق در صحیح خود جلد 1 ص 323 و ابوداود در سنن خود جلد 1 ص 381 و ابن ماجه در سنن خود جلد 1 ص 524 و دارمی در سنن خود جلد 2 ص 21 و احمد در مسند خود جلد 5 ص 417 و 419 و ابن ربیع در «تیسیر الوصول» جلد 2 ص 329، نقل از ترمذی و مسلم، با بررسی طریق روایت نموده اند و هر کس که قایل به استحباب روزه این شش روز است اتکاء و اسنادش بر این روایت است.
2- حدیث: «کسی که روزه بدارد شش روز بعد از فطر را، چنانست که تمام سال را روزه داشته.» حدیث مزبور را، ابن ماجه در سنن خود جلد 1 ص 524 و دارمی در سنن خود جلد 2 ص 21 و احمد در مسندش جلد 3 ص 308 و 324 و 344 و در جلد 5 ص 280 و نسائی و ابن حبان هر دو در سنن خود با بررسی طریق روایت نموده اند و سیوطی صحت این حدیث را در جلد 2 «الجامع الصغیر» ص 79 تأیید نموده است.
3- رسول خدا (ص) امر می فرمود به روزه داشتن ایام البیض، یعنی سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم (هر ماه) و می فرمود مانند روزه داشتن تمام عمر یا مانند حال عمر است، این حدیث را، ابن ماجه در سنن خود جلد 1 ص 522 و دارمی در سنن خود جلد 2 ص 19 با بررسی طریق روایت نموده اند.
4- «هیچ روزهائی از روزهای دنیا برای عبادت محبوب تر نیست در نزد خدا از عبادت دهه (ذی حجه) و همانا روزه داشتن یک روز از آن معادل است با روزه داشتن یکسال و یکشب آن (در فضیلت) معادل شب قدر است.» این حدیث را، ابن ماجه در سنن خود جلد 1 ص 527 و غزالی در احیاء العلوم جلد 1 ص 227 با بررسی طریق روایت نموده اند. و در کتاب اخیر الذکر، (این حدیث نیز مذکور است): «کسی که سه روز از ماه حرامی را که عبارتست از پنجشنبه و جمعه و شنبه روزه بدارد خدا به پاداش هر روز برای او عبادت نهصد سال ثبت می فرماید.»
5- از انس بن مالک نقل شده که گفت: گفته می شد در ایام دهگانه (ذیحجه) به هر روز هزار روز، و درباره روز عرفه ده هزار روز، یعنی در فضیلت- این موضوع را، منذری در «الترغیب و الترهیب» جلد 6 ص 66 نقل از بیهقی و اصفهانی ذکر نموده.
6- روزه داشتن سه روز از هر ماه (معادل) روزه عمر است با افطار آن، حدیث مزبور را احمد در مسندش جلد 5 ص 34، و ابن حبان در صحیح خود با بررسی طریق روایت نموده اند، و سیوطی در جلد 2 «الجامع الصغیر» ص 78 صحت آن را تأیید نموده، و نسائی و ابویعلی در مسند خود و بیهقی از جریر به طوری که در جلد 2 جامع الصغیر ص 78 مذکور است، روایت مزبور را بلفظ: روزه سه روز از هر ماه روزه عمر است، آورده اند. و ترمذی و نسائی (به طوری که در جلد 2 «تفسیر الوصول» ص 330 مذکور است) با بررسی در طریق روایت نموده اند که: هر کس، سه روز از هر ماه را روزه بدارد، این (از حیث ثواب) معادل روزه عمر است، و خدای متعال در تصدیق این در کتاب خود این آیه را نازل فرمود که: «من جاء بالحسنة فله عشر امثالها؛ هر كس كار نيكی بياورد ده برابر آن پاداش خواهد داشت.» (انعام/ 160) یک روز به ده روز، و این حدیث را به لفظی قریب به این، مسلم در صحیح خود جلد 1 ص 319 و 321 آورده، و نسائی از حدیث جریر آورده که: روزه داشتن سه روز از هر ماه (در ثواب) معادل روزه داشتن تمام عمر است، سه روز ایام البیض (زیادتی چاپ دوم) و این روایت را حافظ منذری نیز در «الترغیب و الترهیب» جلد 2 ص 33 ذکر نموده و ابن حجر در جلد 2 «سبل السلام» ص 234 آن را ذکر و صحت آن را اشعار نموده.
7- روزه داشتن روز عرفه مانند روزه داشتن هزار روز است، حدیث مزبور را ابن حبان (به طوری که در جلد 2 «الجامع الصغیر» ص 78 مذکور است) از عایشه روایت نموده (زیادتی چاپ دوم) و طبرانی در «الاوسط» و بیهقی (به طوری که در جلد 2 «الترغیب و الترهیب» ص 27 و 66 مذکور است) با بررسی در طریق آن را روایت کرده اند.
8- از عبدالله بن عمر رسیده که گفت: «هنگامی که ما با رسول خدا (ص) بودیم روزه داشتن روز عرفه را معادل دو سال می دانستیم.» این حدیث را طبرانی در «الاوسط» روایت نموده و در نزد نسائی (به طوری که در جلد 2 «الترغیب و الترهیب» ص 27 مذکور است) به لفظ -یکسال- است.
9- هر کس روز بیست و هفتم ماه رجب را روزه بگیرد خدای تعالی برای او ثواب شصت ماه ثبت می فرماید، این حدیث را، حافظ دمیاطی در سیره خود (چنانکه در جلد 1 «السیرة الحلبیه» ص 254 مذکور است) با بررسی در طریق روایت کرده، و صفوری در جلد 1 «نزهة المجالس» ص 154 آن را روایت نموده است.
10- از ابی هریره و سلمان روایت شده، از رسول خدا (ص)، به اینکه: «در رجب روز و شبی هست که هر کس آن روز را روزه بدارد و آن شب را قیام به عبادت نماید برای او است پاداش کسی که صد سال روزها روزه بدارد و شبها قیام به عبادت کند. و آن (شب و روز) سه روز باقی مانده از ماه رجب است.» این حدیث را شیخ عبدالقادر گیلانی (به طوری که در «نزهة المجالس» صفوری جلد 1 ص 154 مذکور است)، در «غنیة الطالبین» روایت کرده.
11- ماه رجب، ماه بزرگی است، هر کس یک روز از آن را روزه بدارد خداوند (ثواب) سه هزار سال برای او ثبت خواهد فرمود، (به طوری که در «نزهة المجالس» صفوری ص 153 مذکور است) گیلانی این حدیث را در «غنیة الطالبین» روایت نموده.
12- کسی که روز عاشورا روزه بدارد، گوئی تمام عمر را روزه گرفته، در تورات نوشته شده، این روایت را صفوری در جلد 1 «نزهة المجالس» ص 174 ذکر نموده.
13- هر کس یک روز از محرم را روزه بدارد، برای او است به هر روز (ثواب) سی روز روزه داشتن، (به طوری که حافظ منذری در «الترغیب و الترهیب» جلد 2 ص 27 ذکر نموده) طبرانی این حدیث را در «الصغیر» آورده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا