ابن حجت شاعر بدیعه سرا

شیخ تقی الدین ابوبکر علی حموی معروف به «ابن حجت» قصیده ای دارد با این مطلع در 141 بیت:
لی فی ابتدا محکم یا عرب ذی سلم *** براعه تستهل الدمع فی العلم
ابن حجت خود بر آن شرحی نوشته است به نام «خزانه الادب و غایه الادب» که در مصر چاپ شده است و پس از «انوار الربیع» از بهترین شروح بدیعیات است. در این شرح ابیات بدیعیه حلی و اندلسی و موصلی آورده شده و مورد نقد و تطبیق قرار گرفته است. از شروح دیگر این بدیعیه، شرحی است از بولس عواد خوری مارونی به نام «العقد البدیع فی فن البدیع» (چاپ بیروت 1881، در 152 صفحه). ابن العماد گوید: ابن حجت حافظ قرآن نیز بوده است. ابن حجت بدیعیه خویش را «التقدیم» نامیده است و مقصودش از این نامگذاری این بوده است که او در این میدان از برحلی و موصلی پیشی یافته است، اما می دانیم که شیخ عبدالقادر طبری یکی از معاریف بدیعیه سرایان نام بدیعیه خویش را «علی الحجه بتاخیر ابی بکربن حجه» نهاده است که خواهد آمد. نیز در «انوار الربیع» در موارد بسیاری بر ابیات او خرده گیری های فنی شده است. نیز ابوبکر عبدالرحمن علوی حسینی حضرمی، معروف به «ابن شهاب» (م. 1341 ه.ق) کتابی نوشته است به نام «اقامه الحجه علی التقی ابن حجه» (چاپ بمبئی 1305 ه. ق در 84 صفحه) و در آن بر شرح بدیعیه ابن حجت انتقاد کرده است.
ازتالیفات ابن حجت است: «کشف اللثام عن وجه التوریه و الاستخدام» (چاپ بیروت 1312 ه.ق در 186 صفحه) که در آن درباره انواع و اقسام استخدام و توریه و این دو نوع که بسیار مورد توجه علمای بدیع است سخن گفته است، و نظمی دارد متضمن این انواع. نیز از تالیفات اوست: «بروق الغیث الذی انسجم فی شرح لامیه العجم» از طغرایی اصفهانی. ضمنا یاد آور می شود که عبارت «مفتاح السعده» (جلد 1/ صفحه 163) به هنگام شمارش کتب بدیع «و شرح البدیعیات لابن حجه..» مسامحه است. چون او تنها شرحی بر بدیعیه خویش نوشته است و «بدیعیاتی» در کار نیست. و اطلاق بدیعیات بر یک قصیده بدیعیه، به اعتبار تعداد ابیات، نیزخروج از اصطلاح است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا