شیخ محمدبن عبدالوهاب

شیخ محمد بن... تمیمی نجدی، امام حنبلی های نجد و بنیانگذار و مؤسس مذهب وهابیه. پدرش عبدالوهاب بن سلیمان... قاضی شهر عینیه از شهرهای نجد بود و از فقهای حنابله. شیخ محمد سال 1116 هـ ق، در عینیه از شهرهای نجد به دنیا آمد و نجد در بخش مرکزی سرزمین عربستان است. فقه حنبلی را پدر به شیخ محمد آموخت و شیخ محمدبن عبدالوهاب، پیرو ابن تیمیه از علماء حنبلی و تحت نظر "ابن قیم جوزی" که شاگرد ابن تیمیه بود، پرورش یافت و مدتی در مدینه به تحصیل پرداخت. در همین زمانها بود که به سفر حج رفت. بعد از اعمال و مناسک حج، در مدینه، زیارت پیغمبر و استغاثه مردم را به پیغمبر شدیدا انکار کرد و آن را کفر دانست و شدیدا در تکذیب این عمل کوشش کرد و گفت: همانا رسول الله مرد و دیگر هیچ ارزشی ندارد.
او چون جوان بود، نتوانست در این راه و فکرش، موفق شود، لذا از جزیرةالعرب فرار کرد و به عراق رفت و در بصره و بغداد مدتی ماند و مذهب حنبلی اش را تکمیل کرد، ولی در آنجا هم موفق نشد. ظاهرا به ایران هم سفری کرد ولی توفیقی برایش حاصل نشد، این بود که بعد از مدتی جهانگردی بی نتیجه، مجددا به زادگاهش در عینیه برگشت. در بازگشت او، محمدبن مسعود، یکی از امرای نجد در حجاز، که بر قبائلی حکومت داشت، به مذهب محمدبن عبدالوهاب دعوت شد و با دل و جان مذهب او را پذیرفت. در 1157 هـ ق افکار شیخ محمد را شعار حکومت خود قرار داد و به ترویج مذهب و افکار او پرداخت و او را یاری کرد. شیخ محمدبن عبدالوهاب، پس از اینکه عده ای را به مذهبش جذب کرد، فرمان جنگ علیه نجدیان صادر کرد و با کمک ابن مسعود و یاری انگلیس ها به شهر ریاض حمله کرد.
ریاض از شهرهای مجاور نجد و دهام بن دواس امیر آنجا بود. او با ابن مسعود، سالها جنگ کرد تا عاقبت مغلوب شد و شهر ریاض و حکومت آنجا به ابن سعود رسید و از آن به بعد، ریاض پایتخت دولت سعودی شد. سال 1143 ق، شیخ محمد عبدالوهاب، دعوتش را ظاهر کرد. بعد از ابن سعود پسرش عبدالعزیز و نوه اش، برای نشر آیین شیخ محمد، کوشش زیادی کردند و به نشر مذهب و دعوت مردم مشغول شدند و با مخالفان جنگ کردند و بر قسمت عمده ای از جزیرةالعرب غالب شدند و مذهب وهابی را در میان قبایل عرب، انتشار دادند و وقتی قدرت سیاسی نیز، کاملا در اختیار وهابیان قرار گرفت، شیخ اداره امور را به عهده ملک عبدالعزیزبن محمدبن مسعود، واگذار و در آخر عمرش به تدریس و عبادت مشغول شد.
سال هـ ق، حدود 15000 نفر از وهابیون، برای تخریب اماکن مقدسه حمله کردند و خزینه و حرم امام حسین (ع) را به کلی خراب کردند، چون این خبر منتشر شد، فتحعلی شاه قاجار، پادشاه وقت ایران، صدهزار لشگر فراهم کرد و از آنطرف سلیمان پاشا، والی بغداد لشگری جداگانه ترتیب داد تا با لشگر وهابی ها در صحرای نجد جنگ کنند، ولی متأسفانه جنگ روسیه را در ایران به راه انداختند و جنگ کردها را در عراق، برای برپایی استقلال خود، و به این ترتیب، تفکر وهابیت به شکلی قدرتمند ظهور کرد و چون به قدرت رسیدند، شروع به تخریب اماکن مقدس زیادی شدند از جمله:

ویرانی های وهابیون:
تخریب خانه خدیجه (س) – محل تولد حضرت زهرا (س) – تخریب خانه حمزة الشهداء – تخریب بیت الارقم (محل آغاز انقلاب اسلام) و تبدیل آن به قصر مفتی مکه، تخریب آرامگاه شهدای بدر، و قبرستانهای احد و بقیع و حتی شروع عملیات تخریب آرامگاه رسول خدا را، که با اعتراض شدید کشورهای اسلامی به ویژه، مصر و ایران، روبرو شدند و متوقف شد. بنابر روایات شیعیان، افکار شیخ محمد، منجر به نزاع های خونین در عراق و کشته شدن هزاران نفر از شیعیان در شهرهای شیعه نشین عراق و طائف و همچنین در میان مناطق صوفیه کردستان عراق و ترکیه شد. وهابیت در 50 سال گذشته مذهب درباری سعودی بوده است.

4 پسر شیخ محمد بنام های حسین و عبدالله و علی و ابراهیم، فقیه و ادیب بودند و یک پسرش به نام حسن، تاجر و یک پسر به نام عبدالرحمان در جوانی از دنیا رفت. 4 پسر او و فرزندانشان، هم اکنون نیز مشغول نشر و تبلیغ و ترویج مذهبشان هستند و در کشورهای مصر، هند، سودان و... گروههائی از پیروان این مذهب می باشند. اخیرا گروهی تندرو از این فرقه به نام «القاعده» و سلفی های تکفیری «سلفی جهادی» ظاهر شده و باعث انشعاب در مکتب وهابیت گشته اند. شیخ محمد در سال 1206 هـ ق از دنیا رفت. او رساله ها و کتابهای متعددی تألیف نمود که در آنها به بیان مذهب خود پرداخته است و اکثر آنها چاپ شده، از جمله، التوحید، اصول الایمان، کشف الشبهات و معرفة المعبد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا