جستجو

ایمان و عمل صالح، معیار سنگینی و سبکی میزان اعمال در آخرت

در قرآن کریم آمده است که آن کسانیکه میزانشان سنگین است اعمالشان و میزانشان رو به بالا میرود، و آن کسانیکه میزانشان سبک است رو به پائین میرود؛ این هم باید رسیدگی شود که یعنی چه؟
در اینجا یعنی در عالم طبیعت ما معمولا چیزهائی را که توزین میکنیم، اگر سنگین باشد رو به پائین می آید، و اگر سبک باشد رو به بالا؛ اما در آن عالم مطلب بعکس است. آیه ای در قرآن کریم داریم که میفرماید: «إلیه یصعد الکلم الطیب والعمل الصـ'لح یرفعه؛ کلمه طیب و پاک و پاکیزه بسوی خدا بالا میرود و صعود می نماید؛ و عمل صالح آن کلمه طیبه را بالا میبرد» (فاطر/ 10). کلمه طیبه همان روح مؤمن است، و همان نتیجه و حالت و صفت خاصی است که از ایمان به دست می آید که بسوی خدا بالا میرود. و آنچه موجب میشود که این روح پاک و طیب مؤمن بسوی خدا بالا رود، عمل صالح است. عمل صالح، روح را نیرو می بخشد و برای صعود به درجات قرب حضرت حق مدد میدهد. و عینا مانند بنزین است که موجب بالا رفتن طیاره و هواپیما میشود؛ غایت الامر این در عالم طبیعت است و آن در عالم معنی و ملکوت.
«یرفع الله الذین ءامنوا منکم والذین أوتوا العلم درجـ'ت؛ خداوند کسانی را که از شما ایمان آورده اند و کسانی را که به آنان علم داده شده است، به درجات و مراتبی بالا میبرد» (مجادله/ 11). پس صاحبان علم و ایمان در درجاتی صعود میکنند و بالا میروند، و ثقل و واقعیت آنها به بالا رفتن است نه به پائین آمدن.
و نیز داریم: «لقد خلقنا الإنسـان فی أحسن تقویم* ثم رددنـاه أسفل سافلین؛ و به تحقیق که هر آینه ما انسان را در بهترین قوام و سازمان وجودی ایجاد کردیم و آفریدیم* و سپس او را در پائین ترین درجات سفل و پستی پائین آوردیم» (تین/ 4-5). و از اینجا معلوم میشود آنجائی که از همه جا پست تر و سبک تر است، بالا نیست بلکه جائی است که از همه جا پائین تر است. چون سفل در مقابل علو است، و به معنای مکان پائین است. و بنابراین تمام چیزهائی که ارزش معنوی ندارند پائین می آیند، و مکان بالا محل و مرتبه پاکان و محل و منزله پاکی و طهارت است. و نیز در آیه قرآن داریم: «فأما الزبد فیذهب جفآء و أما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض؛ پس کف روی آب و روی سیل از بین میرود و هیچ اثری از آن باقی نمی ماند، و اما آنچه به مردم فایده میرساند، در روی زمین باقی می ماند و مستقر میشود و درنگ میکند» (رعد/ 17). پس چرا اعمال حسنه انسان که در آن عالم ثقیل است و وزن دارد رو به بالا میرود، و اعمال سیئه انسان که در آنجا سبک است رو به پائین؟ و چرا بخلاف این عالم است؟ برای اینکه این عالم عالم ماده است. عالم ماده واقعیتش در بطن ماده است، و ترازوهائی که در این دنیا کار میکنند چون ترازوی مادی است و بر اساس قوۀ جاذبه زمین است و بر این اصل اشیاء دارای ثقل میشوند، هر کدام سنگین تر است رو به پائین و هر کدام سبک تر است رو به بالا میرود. اما آن عالم عالم ماده نیست؛ و بر این اصل، اعمال را نمی سنجند که رو به مرکز زمین مجذوب شوند. آنجا عالم علوی است، و هر چیز به اصل خود برمیگردد و به منبع و سرچشمه خود می پیوندد و ملحق میشود. پس هر عمل خوب به مرکز اسماء و صفات حق متعال میرود، و کلام طیب نیز بسوی ذات حق میرود. در آنجا هر عمل را با واقعیت اندازه گیری میکنند. و چون آن عالم عالم علوی است در مقابل عالم سفلی، هر عمل که واقعیتش بیشتر باشد بالاتر میرود؛ رو به اسماء و صفات حق میرود، رو به خود حق میرود و هر عمل که حقیقتش کمتر باشد رو به آن طرف نمیرود، رو به عالم قرب نمیرود؛ رو به بعد میرود و عالم بعد پائین است و سافل، و عالم ابعد عالم اسفل و اسفل السافلین است.
بنابر آنچه گفته شد، معلوم میشود که آیاتی که دلالت دارد بر آنکه کلمه طیب بسوی خدا بالا میرود و خداوند مؤمنان و اهل علم را بالا میبرد، برای این است که در آنجا مرکز، بالاست و هر کس واقعیتش بیشتر باشد، ثقلش بیشتر است و بسوی مرکز که در بالاست میرود، و هر کس ثقلش کمتر باشد از آن مبدأ دور میشود.

منابع

  • سید محمد حسینی تهرانی- معادشناسی 8- صفحه 121-124

کلید واژه ها

ایمان قرآن انسان اعمال آخرت

مطالب مرتبط

تناقض روایات کافی در مورد نتیجه ایمان و کفر اهمیت محاسبه نفس و مراقبه در تعالیم دینی ملازمت ایمان و عمل و رد اندیشه ارجاء رابطه بصیرت دنیوی و اخروی وضع ثروتمندان بی ایمان در آخرت آخرت کیفیت ظهور اثر انحرافات مشرکین در قیامت

اطلاعات بیشتر

معنای میزان اعمال و سبکی و سنگینی آن میزان اعمال انسان ها از نظر فیض کاشانی کیفیت و معیار سنجش میزان اعمال خفت و سبکی سیئات و صاحبان آنها در قیامت نماز، محبت اهل بیت و اخلاق نیکو عوامل سنگینی میزان اعمال

ابزار ها