هانی بن عروه مرادی

ابویحیی مذحجی مرادی غطیفی، از طایفه مذحج! همسرش رویحه، دختر عمروبن حجاج زبیدی، و پدرش عروه، از یاران رسول خدا (ص)، و از شخصیت های مشهور شیعه و بزرگ قبیله مراد و ساکن کوفه بود، و زمان پیامبر را درک کرده و از اصحاب آن حضرت و امام علی بن ابیطالب (ع) بود و در جنگ های جمل، صفین و نهروان در رکاب آن حضرت، شمشیر زد. سوابق اجتماعی، سیاسی و فضایل قابل توجهی داشت. از بزرگان و اشراف شهر محسوب می شد. وقتی سوار بر مرکبش می شد، چندهزار مرد مسلح سواره نظام (4000 نفر) و پیاده (به نقلی 8000 نفر) در رکابش بودند و وقتی از هم پیمانانش دعوتی می کرد تا (30000) سی هزار، زره پوش، به او می پیوستند! ابن زیاد، والی شهر کوفه و بصره، به او احترام می گذاشت و برای تحکیم موقعیتش، به عیادت او آمد! شریک بن اعور، استاندار سابق خراسان، طرح کشتن ابن زیاد را به او و حضرت مسلم بن عقیل، پیشنهاد کرد، اگرچه آنها به خاطر مسائل اخلاقی و احادیثی که از پیغمبر خدا شنیده بودند، انجام ندادند!
اگرچه «هانی» از شهدا کربلا در روز عاشورا نیست ولی از پیشگامان نهضت امام حسین (ع) می باشد او در سال 60 هـ. قمری، در قیام مسلم بن عقیل، نماینده و سفیر امام حسین (ع) در کوفه، و بیعت هزاران نفر از مردم با مسلم، خانه اش را مقر پنهانی او قرار داد و مسلم را مخفی کرد و وقتی ابن زیاد، متوجه شد و از هانی خواست تا او را تسلیم کند، هانی ابتدا انکار ماجرا کرد و چون فهمید که جاسوسی در کار بوده و خبر داده، به ابن زیاد گفت: «مسلم، مهمان خانه من است. محال است که مهمانم را به تو تحویل دهم تا تو او را بکشی و چنین خیانتی را که ننگ آن تا ابد پاک نمی شود، مرتکب شوم.»
عبیدالله بن زیاد، چون او را از چهره های مؤثر و زمینه ساز قیام مسلم بن عقیل دانست آنقدر با عصا و چوب بر بینی و صورت او زد تا بینی او شکست و خون جاری شد و چوب شکست، هانی نیز شمشیر یکی از نگهبانان را کشید و به عبیدالله حمله کرد ولی محافظانش مانع شدند و آنگاه ابن زیاد، دستور داد تا او را دستگیر و شکنجه و زندانی کردند. چون قبیله مذحج، متوجه ماجرا شدند، با شمشیرهای کشیده اطراف قصر دارالامارهٔ (ابن زیاد) به خونخواهی هانی جمع شدند و فریاد زدند و او را طلب کردند، لکن ابن زیاد، (که حماقت و بی ارادگی مردم کوفه، خصوصا آن قبیله را می دانست) به شریح قاضی دستور داد تا هانی را ملاقات کند و خبر زنده بودنش را به مردم بدهد.
شریح چنین کرد و مردم پراکنده شدند، هانی را تا موقع دستگیری مسلم، نزد عبیدالله نگه داشتند تا اینکه محمدبن اشعث ضمن گفتگویی با عبیدالله بن زیاد، در مورد آزادی هانی بن عروه، موقعیت و منزلت او را گوشزد کرد و خواست تا او را ببخشد. عبیدالله هم، اول وعده بخشش داد ولی فورا پشیمان شد و دستور داد تا او را دست بسته در بازار گوسفند فروشان بکشند (به نقل برخی در «کناسه»، جایی که زباله شهر را می ریزند) او را بردند و او می گفت: «کجایند قبیله مذحج؟ امروزه را فریادرسی هست؟» و چون هیچکس به یاری او نیامد، خواست دفاع کند و خودش را از دست آنان خلاص نماید، ولی غلام ابن زیاد به نام "رشید ترکی" با شمشیر ضربه ای به او زد که کاری نبود و هانی گفت: «الی الله المعاد؛ بازگشت سوی خداست. بار خدایا به سوی بخشایش و خشنودی و رضایت تو.» و بار دیگر، آن غلام ضربه ای زد و هانی به شهادت رسید! شهادت او روز هشتم ذیحجه سال 60 هـ. ق، (روز ترویه) بود! به دستور ابن زیاد، سر او را به همراه سر مسلم بن عقیل، به شام فرستاد و در دروازه آنجا، آویزان کرد همین که قبیله مذحج از شهادت او باخبر شدند، با اسبان خود به سمت آنها رفتند و با آنها جنگیدند و بدن آنها را گرفته و غسل دادند و به خاک سپردند.
خبر کشته شدن هانی و مسلم به امام حسین (ع) در بین راه مکه تا کربلا رسید. حضرت فرمود: «انالله و انالیه راجعون؛ ما از آن خدا هستيم و به سوى او باز مى ‏گرديم.» (بقره/ 156) و چند بار فرمودند: «رحمه الله علیهما» و از خداوند طلب رحمت کرد و برای مردم سخن گفت و فرمود: «خبری دلخراش به ما رسید که مسلم بن عقیل و هانی بن عروه و عبدالله بن یقطر کشته شده اند.»
سن او را در هنگام شهادت از 83 سال تا 90 سال با اختلاف گفته اند. امام (ع) در آخرین ساعات روز عاشورا هنگامی که یکه و تنها در میدان ایستاده بود به یاد یاران باوفایش با صدای بلند آنها را نام می برد و چنین فرمود: «یا مسلم بن عقیل و یا هانی بن عروه و یا....»
قبر او در گوشه مسجد کوفه و نزدیک قبر مسلم بن عقیل و زیارتگاه مردم است. زیارتنامه ای مخصوص در سیاق اعمال مسجد کوفه در مفاتیح الجنان و کتب زیارت برای او وارد شده است: سلام الله العظیم و صلواته علیک یا هانی بن عروه...

منـابـع

کلیــد واژه هــا