حدیث سدالابواب (بستن درها)

عده ای از اصحاب در اطراف «مسجدالنبی» خانه هایی ساخته بودند و دری از خانه به سوی مسجد پیامبر (ص) باز کرده بودند. روزى رسول خدا (ص) دستور دادند که تمام درهایى که به مسجد باز مى شوند بسته شود و این به جهت منزه داشتن مسجد از پلیدى ها و دور نگهداشتن آن از آلودگى ها بود. حتى در خانه عمویش حمزه سیدالشهداء (ع) را با وجود برترى و خویشاوندى و مقام رفیعش بست. در این میان پیامبر خدا (ص) به بستن در خانه خود و خانه على (ع) فرمان نداد و فرمودند: «سدوا الأبواب إلا باب علی؛ تمام درها، جز در خانه على را ببندید». به این ترتیب به على (ع) و اهل بیتش اجازه داد که از آن درب به مسجد رفته واز آن عبور نمایند، زیرا آنان به حکم آیه تطهیر، که از جانب رب العالمین نازل شده است و ادله دیگرى که درباره عصمت اهل بیت (ع) بیان شده، از همه مردم ممتاز بودند و هرگز در خانه آن ها بسته نشد، زیرا آن دلیلى که براى بستن در خانه دیگران بود، براى آنان وجود نداشت. حدیث سد الأبواب از احادیث صحیح قطعى و مشهور، بلکه متواتر است که از رسول خدا در شأن امیر مؤمنان على علیه السلام وارد شده است، که پیامبر خدا صلى الله علیه وآله در ضمن سخنى فرمود: «سدوا الأبواب إلا باب علی؛ تمام درها، جز در خانه على، را ببندید». این حدیث با متن هاى متفاوتى در مهم ترین و مشهورترین کتاب هاى اهل سنت نقل شده است که برخی از آنها را نام می بریم:
1. به روایت ترمذى علماى بسیارى به نقل این حدیث پرداخته اند. ترمذى با سلسله سند خود مى نویسد که ابن عباس مى گوید: رسول خدا (ص) دستور بستن درهایى که به مسجد باز مى شد، به جز در خانه على (ع) را داد. وى در سند دیگرى مى آورد که ابوسعید خدرى نقل مى کند: رسول خدا (ص) به على (ع) فرمود: یا علی! لا یحل لأحد أن یجنب فی هذا المسجد غیری وغیرک؛ اى على! جز من و تو بر احدى حلال نیست که در این مسجد جنب شود. ترمذى در ذیل این حدیث مى نویسد: على بن منذر مى گوید که به ضرار بن صرد گفتم: معناى این حدیث چیست؟ گفت: منظور پیامبر خدا (ص) این است که براى کسى جز من و تو حلال نیست که با حال جنابت به این مسجد رفت و آمد کند. (صحیح ترمذى: 5 / 410، کتاب مناقب، مناقب على بن ابى طالب (ع)، حدیث 3753)
2. به روایت احمدبن حنبل، احمد بن حنبل نیز به نقل این حدیث پرداخته است. وى از عبدالله بن رقیم کنانى چنین نقل مى کند: در زمان جنگ جمل به مدینه رفتیم. ما در این شهر با سعدبن مالک ملاقات کردیم. سعد گفت: رسول خدا (ص) به بستن درهایى که به مسجد باز مى شد امر فرمود و در خانه على را به حال خود واگذاشت. احمدبن حنبل این حدیث را در موارد متعددى و با سندهاى گوناگون، از چند تن از صحابه روایت کرده است. (مسند احمد، 1 / 285، مسند سعدبن ابی وقاص، حدیث 1514)
3. به روایت حاکم نیشابورى حاکم نیشابورى نیز به سند خود این حدیث را نقل کرده است. وى نقل مى کند که زیدبن ارقم مى گوید: در خانه چند تن از اصحاب رسول خدا (ص) به مسجد باز مى شد. روزى رسول خدا فرمود: سدوا هذه الأبواب إلا باب علی؛ این درها، جز در خانه على، را ببندید. زید مى گوید: مردم در این مورد اعتراض کردند. رسول خدا (ص) برخاست و خدا را ستود و بر او ثنا گفت و فرمود: أما بعد، فإنی أمرت بسد هذه الأبواب غیر باب علی، فقال فیه قائلکم. والله، ما سددت شیئا ولا فتحته، ولکن امرت بشیء فاتبعته؛ من به بستن این درها جز در خانه على امر نمودم، برخى از شما به این مسئله اعتراض کردید، به خدا سوگند! من به رأى خود نه درى را بستم و نه درى را گشودم، بلکه به کارى امر شدم و از آن فرمان، پیروى کردم. حاکم نیشابورى پس از نقل این حدیث مى نویسد: سند این حدیث صحیح است. (المستدرک على الصحیحین، 3 /135، کتاب معرفة الصحابه، ذکر مناقب امیرالمؤمنین على بن ابى طالب (ع)، حدیث 4631)
4. به روایت نسایی از ناقلان دیگر این حدیث، نسائى است. وى به سند خود از حارث بن مالک این گونه نقل مى کند که حارث مى گوید: روزى به شهر مکه وارد شدم و با سعد بن ابى وقاص ملاقات کردم. به او گفتم: درباره على فضیلتى شنیده اى؟ گفت: با رسول خدا (ص) در مسجد بودیم شبان گاه پیامبر نداد داد: لیخرج من المسجد إلا آل رسول الله وآل علی؛ هر کس جز خاندان رسول خدا و خاندان على، باید از مسجد خارج شوند. سعد گفت: ما از مسجد خارج شدیم، وقتى صبح شد، عموى رسول خدا (ص) به حضورش آمد و عرض کرد: اصحاب و عموهایت را از مسجد بیرون کردى و این جوان را باقى گذاشتى؟! رسول خدا (ص) فرمود: ما أنا أمرت بإخراجکم ولا بإسکان هذا الغلام. إن الله هو أمر به؛ من به بیرون کردن شما و سکونت این جوان امر نکردم; این خداوند بود که به این عمل امر فرمود.

وارونه کردن این حدیث
روشن شد که پیامبر خدا (ص) حدیث سد الأبواب را درباره حضرت على (ع) بیان فرموده و این حدیث به تواتر نقل شده است; ولى برخى معاندان، چون نتوانستند اصل حدیث را انکار کنند; از این رو نسبت آن را از «على» به «ابوبکر» تغییر دادند و در این راستا «حدیث الخوخة» حدیث دریچه را جعل کردند، یعنى هم، نام على (ع) را تغییر دادند و هم کلمه «در» را با «دریچه» تعویض کردند! با بررسى درباره این حدیث ساختگى روشن خواهد شد که چون امر به بستن در خانه هاى صحابه، جز در خانه یکى از آن ها فضیلت و ویژگى محسوب مى شود، از این رو دشمنان امیرمؤمنان على (ع) همان هایى که منکر فضایل و ویژگى هاى آن حضرت هستند هنگامی که با حدیث پیامبر خدا (ص) مواجه شدند که در آن حضرت فرمود: «همه درها جز در خانه على را ببندید» و به دلیل صحت سندهایش نتوانستند آن را انکار کنند، تصمیم گرفتند که نخست این حدیث را به نفع ابوبکر برگردانند، سپس در این راستا حدیث «دریچه» را در حق ابوبکر جعل کنند. واقعیت آن است که جعل و ساختن چنین احادیثى در بیشتر موارد، از ساخته هاى دوران معاویه است؛ ولى سازنده حدیث، آن را از زبان پیامبر (ص) در واپسین لحظات زندگى آن حضرت نقل کرده است. این احادیث ساختگى نظایر متعددى دارد. آنان پس از پیامبر خدا (ص)، ابوبکر را به خلافت منصوب کردند و با او بیعت نمودند، در حالى که مى دانستند هیچ نص و تصریحى الهى درباره او وجود ندارد و شایستگى لازم در او نیست، چنان که با توجه به سخنانى که از او نقل مى کنند، خود به این مسأله اعتراف کرده است. از این رو تلاش کردند که احادیثى را جعل کنند و آن ها را به پیامبر (ص) نسبت دهند و بگویند که حضرتش این احادیث را در دوران بیمارى خود بیان کرده است و آن ها چنین پنداشتند که در آن سخنان اشاره اى محکم به مسأله خلافت است تا به ساخته و پرداخته خود رنگ شرعى دهند و آن چه را که اتفاق افتاده است به اراده الهى نسبت دهند. آیت الله سیدعلی حسینی میلانی در کتاب نگاهی به حدیث سدالابواب به بررسی کامل اصل حدیث و وارونه شده آن می پردازند که برای توضیحات مفصل می توانید به این کتاب مراجعه نمایید.

منـابـع

کلیــد واژه هــا