آموزشهای امام سجاد علیه السلام در صحفیه سجادیه

انواع مسائل تربیتی فردی و اجتماعی و اعتقادی (ایدئولوژیکی) را در قالب «دعا» (صحیفه سجادیه) می فرماید. تامل و اندیشه در مضامین این دعاها مسائل بسیاری را بر ما روشن می کند. و تعلیمات بسیاری به جامعه اسلام، بلکه جامعه درگیر بشری، در هر نقطه و از هر مذهب می دهد برخی از این دعاها عبارتند از:

1-نظام صالح
امام با تکرار بسیار ذکر صلوات و درود بر محمد و آل محمد، نظام صالح و حکومت حقه را به یادها می آورد، و رهبران عدالت کلی را می شناساند، و یاد مربیان الاهی را زنده می کند، و رژیم صالح را معرفی می نماید.

2- یادشهیدان
در دعای اول صحیفه سجادیه چنین آمده است: «حمدا نسعد به فی السعداء من اولیائه، و نصیربه فی نظم الشهداء بسیوف اعدائه؛ خداوند را سپاس.. آنگونه سپاسی که بدان در زمره نیکبختان و دوستان خدا درآییم و در رده شهیدان قرار گیریم، آنان که با شمشیرهای دشمنان خدا کشته شدند.»

3- هجرت برای نشر حق
«و هاجر الی بلاد الغربه.....اراده منه لا عزازدینک؛ خداوند! برپیامبر درود فرست.....، که به سرزمین غربت مهاجرت کرد تا دین تو را عزیز و پیروز بدارد.» (دعای دوم)

4- گرامیداشت فداکاران
«وسابقوا الی دعوته، و استجابواله حیث اسمعهم حجه رسالاته، وقارقوا الازواج والاد فی اظهار کلمته، وقاتلوا الاباء و الابناء فی تثبیت نبوته؛ خداوند! رحمت خویش را به ویژه بر اصحاب محمد فرست....آنان که برای پذیرفتن دعوت او پیش افتادند، و چون دلائل پیامبری خویش را به آنان گفت پذیرفتند، برای نشر دین او از زن و فرزند دست شستند، و برای پایدار ساختن رسالت او با پدران و فرزندان خویش جنگ کردند.» (دعای چهارم)

5- امر به معروف ونهی ازمنکر
«واتباع السنن، ومجانبه البدع، والامر بالمعروف، و النهی عن المنکر؛ خداوند! ما را توفیق ده، تا از سنت پیامبر پیروی کنیم، و بدعتها (مسائل نوظهور و خلاف شرع) را نپذیریم. ما را توفیق ده، تا امر به معروف و نهی از منکر کنیم.» (دعای ششم)

6- نگهبانی اسلام
«وحیاطه الاسلام؛ خداوند! ما را توفیق ده، تا از دین اسلام نگهبانی و حراست کنیم.» (دعای ششم)

7- کوبیدن باطل ویاری حق
«وانتقاص الباطل واذلاله، ونصره الحق واعزازه؛ خداوند! ما را توفیق ده، تا باطل را ناچیز شماریم و خوار سازیم، و حق را یاری کنیم و بزرگ داریم.» (دعای ششم)

8- کمک به گمراهان، رسیدگی به ناتوانان
«وارشاد الضال، و معاونه الضعیف، وادراک اللهیف؛ خداوند! ما را توفیق ده، تا گمراهان را به راه آوریم، ناتوانان را کمک رسانیم، و درماندگان را به داد رسیم.» (دعای ششم)

9- موضع و نگهبانی آن
«اللهم! انی اعوذ بک من هیجان الحرص....و الحاح الشهوه...و تعاطی الکلفه و ایثار الباطل علی الحق..... وسوء الو یه لمن تحت ایدینا او ان نعضد ظالما، او نخذل ملهوفا؛ خداوند! به تو پناه می بریم از اینکه آزمندیمان برانگیخته شود، و شهوات و خواسته هامان پای فشارند، و دست به تکلف و تجمل زنیم، و ناروا و ناحق را بر حق برگزینیم، و در حکومت و سرپرستی، نسبت به زیردستان خود، بد کنیم و بد باشیم. خداوند! به تو پناه می بریم از اینکه به ظالمی کمک کنیم و مظلوم بیچاره ای را تنها گذاریم.» (دعای هشتم)

10- یاد بی پناهان اجتماع
«یا من لا یخفی علیه انباء المتظلمین، و یا من لا یحتاج فی قصصهم الی شهادات الشاهدین؛ ای خدا! احوال و اخبار ستمدیدگان و داد طلبان بر تو پوشیده نمی ماند. برای خدا! چون ستمدیدگان سرگذشت خوش نزد تو باز گویند نیازی به شاهد و گواه ندارند.» (دعای چهاردهم)

11- وجود ناامنی در جامعه
در دعای بیستم صحیفه سجادیه امام درباره امنیت درجامعه چنین فرموده اند: «و من مراره خوف الظا لمین حلاوه الامنه؛ خداوند! تلخی ترس و دلهره از ستمکاران را به شیرینی ایمنی بدل ساز.»

12- در برابر زمانه
«ونغوذ بک من سوء السریره، و احتقار الصغیره، و ان یستحوذ علینا الشیطان، او ینکبنا الزمان، او یتهضمنا السطان؛ خداوند! به تو پناه می بریم از اینکه بد باطن و بد نیت باشیم، و از اینکه گناه صغیره را کوچک شماریم، و از اینکه شیطان بر ما چیره گردد، و از اینکه زمانه به ما گزند رساند، و از اینکه قدرتها ما را هضم کنند. (آرمان و دین و حقایق انسانی ما را پایمال کنند و مغلوب فرهنگهای باطل سازند) (دعای هشتم)

13- مبارزه با اسرف
«ونعوذ بک من تناول الاسراف؛ خداوند! به تو پناه می بریم از اینکه دست به اسرف زنیم (چه در اموال فردی، و چه اموال عمومی).» (دعای هشتم)

14-ایجاد وحدت در اجتماع
«واطفاء النائره، وضم اهل الفرقه، و اصلاح دات البین، و افشاء العارفه..و القول بالحق؛ خداوند! مرا چونان پرهیزگاران بر آن دار تا آتش فتنه ها را خاموش کنم، جناحهای متفرق جامعه را یکجا گرد آورم، و تیرگیها را (در رده های حق طلب) به صفا مبدل سازم، نیکی را در میان جامعه همه گیر سازم و حق را بگویم.» (دعای بیستم)

15- تربیت فرزند در اجتماع فاسد
«اللهم! و من علی ببقاء ولدی وباصلاحهم..واصح لی ابدانهم و ادیانهم و اخلاقهم...واجعلهم ابرارا، اتقیاء، سامعین مطیعین و لا ولیائک محبین منا صحین و لجمیع اعدائک معاندین ومبعضین؛ خداوند! بر من منت گذار: فرزندانم را باقی بدار، و چگونگی احوال آنان را به سامان آر. خدایا! تن آنان، عقاید و افکار آنان، و اخلاق و رفتار آنان را سالم بساز. خدایا! فرزندان مرا چنان قرار ده که نیکان باشند، و پرهیزگاران بینایان به امور آنسان که مطیع فرمان تو باشند، و دوستدار و خیرخواه دوستان تو (پیشوایان بر حق) و دشمن کینه ور و ستیزه جو با همه دشمنان تو (پیشوایان نا حق).» (دعای بیست و پنجم)

16- تعلیم اخلاق مرامی
«اللهم! صل علی محمد و آله، وتولنی فی جیرانی وموالی العارفین بحقنا و المنابذین لا عدائنا، بافضل ولایتک و وفقهم لا قامه سنتک والاخذ بمحاسن ادبک، فی ارفاق ضعیفهم، و سد خلتهم، و عیاده مریضهم، وهدایه مسترشدهم، ومناصحه مستشیرهم، و کتمان اسرارهم...ونصره مظلومهم؛ خداوند! بر محمد و آل محمد درود فرست. خدایا! همسایگان و دوستان مرا، به بهترین گونه، سرپرستی کن، آن دوستان که وضع ما را (به عنوان پیشوایان عدالت اسلامی) می شناسد، و از دشمنان ما (دشمنان حق و عدالت) کینه توزانه بریده اند. خدایا! اینان را موافق بدار تا مشعل سنت را بر پای دارند، و به آداب دین تو رفتار کنند: به ناتوانان خود کمک رسانند و نیاز آنان را برآورند، بیماران خود را دیدن کنند، هدایت طلبان را به راه آرند، مشورت کنندگان را خیر و پند آموزند و اسرار خویش (اسرار فردی و اجتماعی) را پنهان دارند.» (دعای بیست و ششم)

17- آشتی ناپذیری با دشمنان حق
«و ان نسالم من عادانا، حاشامن عودی فیک و لک، فانه العدو الذی لانو الیه و الحزب الذی لا نصافیه؛ خداوند! ما را موافق بدار، تا با آنان که از دشمنی با ما درآمده اند، از در سلم و آشتی درآییم، مگر، مگر، کسانی که برای تو و در راه دین و احکام تو (که همه منشور حق است و مرامنامه عدل) با آنان دشمنی کردیم. اینان (یعنی دشمنان حق و عدالت) دشمنانیند که هیچگاه با آنان آشتی نمی کنیم و دوست نمی شویم و یک لحظه با گروه آنان دل صاف نمی کنیم.» (دعای چهل و چهارم)

18- همکاری نکردن با ستمکاران (ظلمه) «و لا تجعلنی للظالمین ظهیرا؛ خداوند! مرا همدست و کمک کار ستمگران قرار مده!» (دعای چهل و هفتم)

19- ستمکاران، محو کنندگان دین
«ولا لهم علی محو کتابک نصیرا؛ خداوند! مرا، در محو قرآن و احکام قرآن یاور و یاری رساندن به ستمگران مساز.» (دعای چهل و هفتم)
و دهها و دهها، از این تعالیم عالی و هنوز برتر و هنوز صریح تر، که در کتاب ناشناخته صحیفه سجادیه موج می زند.
کتابی به ظاهر دعا، و در باطن هم دعا و هم همه تعالیم اجتماعی و سیاسی و حقوقی و تربیتی و مرامی و نظامی...

منـابـع

کلیــد واژه هــا