ترتیب نزول سوره های مکی

در مورد ترتیب نزول آیات و سور مکی اختلاف نظرهائی وجود دارد که ترجیح یکی بر دیگری کار آسانی نیست اما آنچه به نظر صحیح تر می آید همان ترتیبی است که از مصحف امام صادق (ع) نقل شده و سیوطی در الاتقان مرحوم طبرسی در تفسیر خود و علامه طباطبایی در تفسیر المیزان با کمی تفاوت همین ترتیب را متذکر شده اند.
علت سختی ترجیح یک قول بر اقوال دیگر نیز شاید این باشد که در زمان عثمان قرآنهای موجود بعلت بوجود آمدن اختلافهای بسیار در قرائت و ترتیب و... مجددا جمع آوری شد. بنا به نقلی در آب و سرکه شسته و بنا به نقلی دیگر سوزانده شد! از آن پس تنها مصحف هایی که زیر نظر عثمان جمع آوری شده بود تکثیر و به نقاط مختلف بلاد اسلامی روانه شد. لاجرم بخاطر از بین رفتن بسیاری از نسخ قرآنی صدر اسلام و عدم اعتبار به قرآنی که عثمان دستور جمع آوری آنرا داده نمی توان هیچ یک از اقوال وارده در بیان ترتیب نزول سور و آیات را به راحتی رد یا قبول کرد زیرا هر یک از آنها با تکیه بر برخی نقلها یا روایات گفته شده اند و تمیز صحیح از سقیم این روایات کار آسانی نیست.
و اما ترتیب منقول از امام صادق (ع): 1- سوره ی مبارکه ی علق 2- سوره ی مبارکه ی قلم 3- سوره ی مبارکه ی مزمل 4- سوره ی مبارکه ی مدثر 5- سوره ی مبارکه ی فاتحه الکتاب 6- سوره ی مبارکه ی مد 7- سوره ی مبارکه ی تکویر 8- سوره ی مبارکه ی اعلی 9- سوره ی مبارکه ی لیل 10- سوره ی مبارکه ی فجر 11- سوره ی مبارکه ی ضحی 12- سوره ی مبارکه ی انشراح 13- سوره ی مبارکه ی عصر 14- سوره ی مبارکه ی عادیات 15- سوره ی مبارکه ی کوثر 16- سوره ی مبارکه ی تکاثر 17- سوره ی مبارکه ی ماعون 18- سوره ی مبارکه ی کافرون 19- سوره ی مبارکه ی فیل 20- سوره ی مبارکه ی فلق 21- سوره ی مبارکه ی ناس 22- سوره ی مبارکه ی توحید 23- سوره ی مبارکه ی نجم 24- سوره ی مبارکه ی عبس 25- سوره ی مبارکه ی قدر 26- سوره ی مبارکه ی شمس 27- سوره ی مبارکه ی بروج 28- سوره ی مبارکه ی تین 29- سوره ی مبارکه ی قریش 30- سوره ی مبارکه ی قارعه 31- سوره ی مبارکه ی قیامت 32- سوره ی مبارکه ی همزه 33- سوره ی مبارکه ی مرسلات 34- سوره ی مبارکه ی ق 35- سوره ی مبارکه ی بلد 36- سوره ی مبارکه ی طارق 37- سوره ی مبارکه ی قمر 38- سوره ی مبارکه ی ص 39- سوره ی مبارکه ی اعراف 40- سوره ی مبارکه ی جن 41- سوره ی مبارکه ی یس 42- سوره ی مبارکه ی فرقان 43- سوره ی مبارکه ی فاطر 44- سوره ی مبارکه ی مریم 45- سوره ی مبارکه ی طه 46- سوره ی مبارکه ی واقعه 47- سوره ی مبارکه ی شعرا 48- سوره ی مبارکه ی نمل 49- سوره ی مبارکه ی قصص 50- سوره ی مبارکه ی اسراء 51- سوره ی مبارکه ی یونس 52- سوره ی مبارکه ی هود 53- سوره ی مبارکه ی یوسف 54- سوره ی مبارکه ی حجر 55- سوره ی مبارکه ی انعام 56- سوره ی مبارکه ی صافات 57- سوره ی مبارکه ی لقمان 58- سوره ی مبارکه ی سبا 59- سوره ی مبارکه ی زمر 60- سوره ی مبارکه ی مومن (غافر) 61- سوره ی مبارکه ی سجده 62- سوره ی مبارکه ی شوری 63- سوره ی مبارکه ی زخرف 64- سوره ی مبارکه ی دخان 65- سوره ی مبارکه ی جاثیه 66- سوره ی مبارکه ی نحل 67- سوره ی مبارکه ی ذاریات 68- سوره ی مبارکه ی غاشیه 69- سوره ی مبارکه ی کهف 70- سوره ی مبارکه ی نحل 71- سوره ی مبارکه ی نوح 72- سوره ی مبارکه ی ابراهیم 73- سوره ی مبارکه ی انبیاء 74- سوره ی مبارکه ی مومنون 75- سوره ی مبارکه ی فصلت 76- سوره ی مبارکه ی طور 77- سوره ی مبارکه ی ملک 78- سوره ی مبارکه ی حاقه 79- سوره ی مبارکه ی معارج 80- سوره ی مبارکه ی نبا 81- سوره ی مبارکه ی نازعات 82- سوره ی مبارکه ی انفطار 83- سوره ی مبارکه ی اشتقاق 84- سوره ی مبارکه ی روم 85- سوره ی مبارکه ی عنکبوت 86- سوره ی مبارکه ی مطففین
در اینجا به سه نکته بایستی اشاره کنیم:
1- علاوه بر اختلاف نظر در ترتیب سوره های مکی، در تعداد آنها نیز اختلاف نظر وجود دارد که ما به بررسی آن نمی پردازیم.
2- علت اینکه در بخشی جداگانه به بررسی آیات و سور نازله در مکه ی مکرمه پرداختیم وجود اختلاف نظرهای بسیار در ترتیب آنها و همچنین وجود اختلافات زیاد در شان نزول این آیات است و چون این کثرت اختلاف در سوره های مدنی دیده نمی شود فلذا هر یک از آنها را در جای خود و به ترتیب سیری خواهیم داشت مطرح خواهیم نمود. انشاء الله.
3- غرض ما از بررسی سوره های مختلف تنها بیان و بررسی آیاتی است که در آنها به موضع یا حادثه ای تاریخ اشاره شده است لاجرم در طول بخش های مختلف این بررسی از بحث های لغوی و تفسیری اجتناب نموده ایم.