حاجز بن یزید وشاء

علاوه بر نواب اربعه که هر یک پس از دیگری، باب حضرت صاحب الزمان (عج) بودند، کسان دیگری نیز به باب معروف هستند؛ آنان در عصر خود، از ثقات و برجستگان شیعه محسوب می شدند و به دست سفرای اربعه توقیعات به نام آنان از طرف حضرت (عج) صادر شده است.
برخی از بزرگان شیعه که از آنان به «باب» تعبیر شده است، عبارتند از حاجز بن یزید وشاء.
«حاجز بن یزید وشاء» از جمله بزرگانى است که از سعادت نمایندگى حضرت صاحب الامر (عج) و به عنوان وکیل برجسته عثمان بن سعید عمری (نایب نخستین) در دوران غیبت صغری برخوردار بود.
در آن زمان، هر یک از نواب خاص حضرت، نمایندگانى داشتند که نامه ها، پرسشها و وجوهات مردم را مى گرفتند و به آنان تحویل مى دادند و یا طبق دستور اموال را مصرف مى کردند؛ یکی از این نمایندگان «حاجز بن یزید وشاء» بود که تحت نظارت نایب اول و دوم در بغداد قرار داشت و خود نیز ناظر بر کار برخی از وکلای ایران و استانهای شرقی و حلقه رابطه بین آنان و نایب در بغداد بود.
بنا به نقل صدوق و راوندی، «محمد بن حصین کاتب» که در مرو زندگی می کرد (و با توجه به نکاتی که در این نقل هست، احتمالا وکیل ناحیه مقدسه در مرو بوده) پس از آن که هزار دینار از وجوه شرعی متعلق به ناحیه در نزدش جمع می شود، از «محمد بن یوسف شاشی» (و به نقل صدوق، از «نصربن صباح بلخی») درباره کیفیت تحویل این اموال به ناحیه مقدسه سؤال می کند، و او نیز وی را به ارسال اموال نزد «حاجز بن یزید» راهنمایی می کند.
بخشی از این اموال به واسطه دو تن به نامهای «عامر بن یعلی فارسی» و «احمد بن علی کلثومی» به نزد «حاجز» فرستاده می شود. پس از آن، پاسخ ناحیه مقدسه که متضمن توصیف مال و مقدار باقیمانده آن بود، صادر می گردد و سپس وی موظف می شود که از آن پس، با «اسدی» در ری در تماس باشد.

شخصیت و موقعیت
مردى در نمایندگى حاجز بن یزید و سفارتش شک مى کند و از پرداخت بیت المالى که نزدش بوده به او خوددارى مى کند. هنگامى که به شهر سامرا مى رسد، بدون سابقه، نامه اى از حضرت صاحب الامر (عج) با این مضمون به دستش مى رسد: «در ما شکى نیست، چنانچه در کسى که از سوى ما منصوب شده شکى نخواهد بود. آنچه به همراه آورده اى، به حاجزبن یزید بپرداز.»

وفات حاجز بن یزید
شیخ طوسی می نویسد: کاتب مروزى هزار دینار به بیت المال بدهکار بود. دویست دینار به جناب حاجز مى پردازد. وقتی رسید آن مى رسد، در آن نوشته شده بود: «اگر خواستى پس از این بپردازى، به ابوالحسین اسدى در شهر رى بپرداز.»
یکى دو روز که از این ماجرا مى گذرد، خبر وفات جناب حاجز به گوش کاتب مروزی مى رسد.
همچنین طبق نقل شیخ صدوق، در عصر سفیر دوم (محمد بن عثمان عمری)، پس از وفات حاجز بن یزید، شیعیان و وکلای نواحی شرقی که با ری در تماس بودند، مأمور شدند که با «اسدی رازی» در ری ارتباط برقرار کنند.
بنابراین نقل، فردی از مرو، دویست دینار از طربق حاجز در بغداد، به سوی ناحیه مقدسه ارسال کرد، ولی توقیعی از سوی ناحیه مبنی بر وصول مال و بیان کل آن (هزار دینار) صادر، و به فرد مزبور دستور داده شد که از آن پس، با «رازی» مرتبط شود؛ و پس از مدتی، خبر وفات حاجز به گوش او رسید!