احمد بن حمزه اشعری قمی

اشعری قمی

ابوطاهر، احمد بن حمزة بن الیسع اشعری قمی در اواخر سده دوم هجری در شهر قم و در خاندانی متولد شد که بیشتر افراد آن، از یاران امامان بزرگوار شیعه و از محدثان بنام بودند.
جد احمد، «یسع بن عبدالله»، هم در مسیر روشن تشیع قرار داشت و از اصحاب امام صادق (ع) بود که روایاتی از آن حضرت نقل کرده است.
پدرش «حمزة بن یسع قمی»، یکی از محدثان و از اصحاب امام جعفر صادق و امام موسی کاظم (ع) بود. از طرف دیگر آورده اند که یکی از برادران احمد، به نام محمد، نیز در گروه راویان اخبار ائمه اطهار (ع) قرار دارد.
همچنین عموی او به نام «سهل بن یسع اشعری قمی» نیز از محدثان بنام و موجه خاندان اشعری است که روایاتی را از امام کاظم و امام رضا (ع) نقل کرده است. (2)
ظاهرا چون احمد بن حمزه در شهر قم و در خاندان اشعری متولد شده، به اشعری قمی مشهور شد.

شخصیت و موقعیت

در کتابهای رجال شیخ طوسی، آیت الله خویی و علامه شوشتری تصریح شده است که احمد بن حمزه از جمله صحابی امام هادی (ع) بوده است.
از طرف دیگر از برآیند روایات به دست می آید که احمد بن حمزه اشعری قمی در ارتباط با نماینده حضرت بقیة الله الاعظم (عج) در غیبت صغرا، بوده است که در گروه دریافت کنندکان توقیع حضرت قرار داشت.
همچنین آورده اند که ابومحمد رازی گفت: «من و احمد بن محمد بن خالد برقی، در عسکر سامراء، بودیم. در این هنگام، فرستاده ای از طرف امام عصر (ع) به سوی ما آمد و گفت: احمد بن اسحاق اشعری قمی، ابراهیم بن محمد همدانی و احمد بن حمزة بن یسع، موثق و موجهند.»
ترجمه نویسان، این روایت را نقل کرده و ابراز عقیده کرده اند که این روایت، شأن والا و شخصیت برجسته احمد بن حمزه اشعری را نشان می دهد.

تحصیل و تعلیم علم و اخلاق

احمد بن حمزه برای فراگیری حدیث و شنیدن کلمات امام، از قم به سامراء هجرت کرد و از محضر امام هادی و امام حسن عسکری (ع) و نیز از وجود مقدس امام زمان (عج) بهره های فراوان برد و توانست به درجات بلندی از موقعیت علمی برسد.
او همچنین در محضر عالمان و بزرگان آن زمان که برخی از آنان در شمار بزرگان حدیث بودند، حاضر شد؛ از جمله: ابان بن عثمان، حسین بن مختار، یاسر خادم قمی، محمد بن خلف، زکریا بن آدم قمی، محمد بن خالد برقی و مرزبان بن عمران.
احمد بن حمزه، آن چنان به درجات بالای علمی و فقهی رسید که گروهی از شیفتگان روایات ائمه اطهار (ع)، گرد او جمع شده و از وجودش بهره بردند. از جمله شاگردان او می توان به محمد بن احمد بن یحیی، علی بن مهزیار اهوازی، عبدالله بن جعفر حمیری، سعد بن عبدالله قمی، محمد بن عیسی عبیدی، حسین بن سعید اهوازی اشاره کرد.

آثار

از احمد بن حمزة بن الیسع اشعری روایات بسیاری از منابع اصیل شیعی نقل شده است. اما با این وجود تنها از کتاب «النوادر» ایشان ذکر روایت شده است و به نظر می رسد تنها اثر قلمی او، همین کتاب بوده است.
درباره تاریخ و مکان وفات این عالم و محدث بزرگ شیعی نمی توان به طور دقیق اظهار نظر کرد. اما از برآیند زمان ولادت و درک محضر امامان اطهار (ع) برمی آید که او در نیمه دوم سده سوم هجری رحلت کرده باشد.