شرح دعای سحر اثر امام خمینی

کتاب شرح دعای سحر از جمله آثار حضرت امام خمینی (ره) می باشد. به طوری که از تاریخ کتاب پیداست تألیف آن به سال 1347 هجری قمری بوده یعنی فقط 27 بهار از عمر امام گذشته است که دست به تألیف این کتاب زدند و با توجه به گفته های خود امام شرح دعای سحر اولین تألیف ایشان می باشد. این شرح چکیده ای است از برداشت ها و معرفت های استاد بزرگ اخلاق که خود و علاقه مندان خود را از رهنمود های معنوی مستفیض می کند و علاوه بر شرح دعای سحر به بیان رحمت الهی، معنای اسم اعظم الهی و... پرداخته است. این کتاب که دعا و شرح دعای آن هم به عربی می باشد توسط سید احمد فهری زنجانی ترجمه شده است. با اینکه مطالب این کتاب در سطح عالی بود و اکتفا به ترجمه آن بدون توضیح لازم از تعداد استفاده کنندگان می کاست معذلک به جز در پاره ای از موارد تنها به ترجمه پرداخته شده است و از توضیحات اضافی به دو جهت خودداری شده است اولا به گفته مترجم بضاعت علمی مترجم کافی نبود که مطالب کتاب را آنچنان که شایسته است توضیح و تشریح نماید و ثانیا طبق سنت معمول میان فلاسفه و دانشمندان علوم عالیه که بنا ندارند این گونه مطالب به صورتی باشد که زبانزد عوام و افراد بی بهره از دانش کافی گردد. این کتاب از جمله کتب عرفانی است که دعای سحر را به گونه ای زیبا و ماندگار توضیح داده و خوانندگان را هرچه بیشتر با اهداف و محتوی دعای سحر آشنا می کند.

معرفی اجمالی نویسنده:
آیت الله حاج سید روح الله مصطفوی، مشهور به امام خمینی، فقیه، مرجع تقلید، نویسنده، مبارز و رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران که در 20 جمادی الثانی سال 1320 برابر با 1281 ش روز تولد حضرت زهرا (س)، در خمین (ایران) به دنیا آمد. در 4 ماهگی پدرش سید مصطفی را از دست داد، دوران کودکی به مکتب خانه در خمین رفته و بعد در سن طلبگی ادبیات فارسی ابتدایی و حساب و هیئت و بعد دروس مقدمات را خواند. در 15 سالگی به علت شیوع وبا، مادرش نیز از دنیا رفت. 19 ساله بود که به دلیل نبودن مدرسه در خمین، برای ادامه تحصیل به اراک رفته و در حوزه درس آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، دروس منطق، مطول، لمعه و ادبیات عرب را خواند. سال 1340 هـ ق برابر با 1301 ش، آیت الله حائری به اصرار علمای قم، به آنجا رفته و حوزه قم را تأسیس کردند و بسیاری از طلاب، از جمله سید روح الله نیز 4 ماه بعد به قم رفت. بعد از چهار سال دوره درس های سطح، سال 1344 ق، به مدت یازده سال نزد حاج شیخ، درس فقه و اصول خوانده و همزمان دروس فلسفه و تمام منظومه ملاهادی سبزواری را در مدت 4 سال فرا گرفت و در ضمن، تدریس منظومه را شروع کرد و سال 1313 ش، به درجه اجتهاد نائل شد. روح عرفانی در ایشان از سال 1307 در سنین 26 یا 27 سالگی و مراحل سیر و سلوک او در خدمت مرحوم آیت الله محمدعلی شاه آبادی بودند. از اساتید دیگر ایشان، آیت الله رفیعی قزوینی بودند. حدود 20 سال، ایشان به تدریس و تألیف پرداخته و در عین حال با تلاش و جدیتی که داشت، مسائل سیاسی مملکت را دنبال و با شخصیت هایی چون مرحوم مدرس، ملاقات هایی نمود. آغاز فعالیت سیاسی آقا روح الله را باید از شهریور 1320 ش، زمانی که شعله های جنگ جهانی دوم به ایران کشیده شد، حساب کرد و فعالیت سیاسی انقلابی وی، سال 1314 ش بعد از جنگ جهانی دوم و به قدرت رسیدن "کندی" بروز کرد و بعد قیام سال 42 و زد و خورد در مدرسه فیضیه قم و سخنرانی وی در آنجا بر علیه شاه وقت (محمدرضا پهلوی) و اسرائیل و نهایتا دستگیری او به بعد از چند ماه، به اصرار مردم و علما، آزاد شده و سپس در آبان سال 1343 ش به ترکیه تبعید شدند. در مهر ماه 1344 ش، از ترکیه به عراق فرستاده شد. هر چند سال ها به ظاهر در عراق و در سکوت و آرامش به سر می برد ولی هیچگاه از مبارزه علیه طاغوت و رژیم ستم شاهی و اسرائیل و دشمنان اسلام، دست بر نداشت تا اینکه سال 1357 ش، به دنبال مبارزات مردم ایران با محمدرضا شاه پهلوی و حکومت او و در نهایت سقوط شاه و دولتش، این بزرگمرد تاریخ، در دی ماه 1357 ش به ایران برگشت و به عنوان رهبر بزرگ انقلاب و مؤسس جمهوری اسلامی ایران، یازده سال، انقلاب را رهبری و 14 خرداد 1368 ش، در سن 87 سالگی دار فانی را وداع کرد.

علت تالیف کتاب:
حضرت امام در علت تألیف این کتاب چنین فرموده اند: «یکی از بزرگترین نعمت ها بر بندگان و رحمت گسترده بر شهرها، دعاهایی است که از گنجینه های وحی و شریعت و حاملان دانش و حکمت نقل شده است، زیرا همین دعاهاست که رابطه معنوی میان خالق و مخلوق و رشته پیوند میان عاشق و معشوق است و وسیله ای است برای در آمدن به اندرون قلعه محکم و چنگ زدن به آن دستاویز استوار و ریسمان پر توان و روشن است که به این قرض نهایی و مقصد اعلا امکان وصول نیست مگر آنکه به هر اندازه که ممکن است به معنای دعاها توجه یافته و به مقدار توانایی، به سر و حقیقت آن پی برده شود و من دیدم که دعاهایی که مشحور است و به نام دعاهای مباهله نامیده شده است و از ائمه (ع) در سحرگاهان برای توسل به نور الانوار نقل شده است، دعاهایی است که قدرش بسیار جلیل و منزلتش بسی رفیع است، زیرا آن دعا شامل صفات حسنی الهی و امثال علیای ربوبی است و تجلی اتم اقدم در آن دعا است. پس خواستم که آن را از بعضی از جهات به مقدار آمادگی خویش با توان اندک و آگاهی ناچیزی که دارم شرح کنم و این بدان ماند که آفتاب پرست بخواهد خورشید تابان را توصیف کند و یا بیمار چشم، قصد نگاه کردن به تابش نور را نماید. اکنون من با طلب توفیق از پروردگار مهربان و مددخواهی از روان های پاک و نفس های پاکیزه پیامبران بزرگ و اولیای بزرگوار به مقصودم آغاز می کنم.»

ساختار بندی کتاب:
برخی از عناوین این کتاب به شرح زیر می باشد:
در اینکه ولایت باطن نبوت است- در سر ابتدا به اللهم در اکثر دعاها- دستور دعا کردن- معنای ظلومیت انسان- در فرق میان بهاء و جمال- معنای عرفانی حروف- اتحاد عقل و مشیت- شرح قسمتی از دعا- در عدم انحصار نور به انوار محسوسه- در مبدأ انوار و نور واجب- در وجه تکرار الرحمان الرحیم در فاتحة الکتاب- معنای اوسعیت رحمت حق تعالی- در وسیع بودن رحمت و اوسع بودن آن- مثل اعلای الهی- در اهمیت علوم ظاهری- معنای کتاب الهی- نزول کتاب الهی از نظر ملاصدرا- اهمیت علم کتاب و سنت– در تحقق اسم اعظم- تحقیق امام خمینی در بسم الله- معنای اسم الهی- سر سجود ملائکه بر آدم- اسم اعظم و اقسام آن- آیاتی که شامل اسم اعظم است- معنای اعزیت– نور مشرق- اراده حادث و اراده قدیم- اشراق عرشی- معنای رضی بودن همه قول خدا- تحقیقی درباره محبوب ترین مسئله- وجود، حید محض است یعنی چه؟- معنای ملک حق تعالی- اجابت دعای سالک در آغاز سلوک و انجام آن به وسیله اسم اعظم است.