طبقات راویان حدیث غدیر از علماء قرن دوم (ابوعوانه و دیگران)

31- حافظ ابوعوانه وضاح ابن عبدالله یشکری واسطی بزاز؛ متوفای 175 ر 6، نامبرده متصف به راستی و مورد وثوق و اعتماد بوده و به طوری که در «تهذیب التهذیب» و جلد 1 تذکره ذهبی ص 241 مذکور است، همگان به حجیت او در آنچه حدیث نموده اجماع دارند، بسیاری از طرق روایت او صحیح است.
32- قاضی شریک بن عبدالله، ابوعبدالله نخعی کوفی؛ متوفای 177، ذهبی در جلد 1 «تذکره» ص 210 نامبرده را یکی از پیشوایان مشهور اعلام نموده گوید: «حدیث او حسن است و نامبرده پیشوائی است فقیه و محدث و دارای احادیث بسیار و در اتقان و استواری مانند حماد بن زید نیست» بخاری استشهاد به او نموده و مسلم بپیروی و متابعت او نقل روایت نموده، یحی بن معین او را توثیق کرده و محی الدین بن ابی الوفاء در جلد 1 «الجواهر المضیه» ص 256، او را از حنفیه معرفی نموده است.
33- حافظ عبدالله «عبید لله» بن عبیدالرحمن «عبد الرحمن» کوفی؛ پدر عبدالرحمن اشجعی متوفای 182 به طوری که در جلد 1 «تذکرة الحفاظ» ص 284 و «التقریب» ص 170 مذکور است ابن معین و ذهبی و ابن حجر او را توثیق نموده اند.
34- نوح بن قیس ابو روح حدانی بصری؛ متوفای 183؛ مره و ابن معین به طوری که در ص 347 «الخلاصه» و حاشیه آن مذکور است، نامبرده را توثیق نموده اند.
35- مطلب بن زیاد بن ابی زهیر کوفی ابوطالب؛ متوفای 185، گروه زیادی از حفاظ و پیشوایان حدیث به روایت او اعتماد نموده اند و ابن معین او را توثیق نموده، در نزد ابی داود و ابن حجر متصف به صدق است و در نزد دیگران محدثی است بزرگوار؛ شرح حال او در «التقریب» ص 247 و «الخلاصه» 324 مذکور است؛ حدیث رسیده از او در داستان (مناشده) مردی عراقی با جابر انصاری به طریق صحیح و رجال موثق نقل شده است.
36- قاضی حسان بن ابراهیم عنزی ابو هاشم؛ متوفای 186؛ احمد و ابوزرعه و ابن معین و ابن عدی چنانکه در «الخلاصه» و حاشیه آن ص 64 مذکور است، نامبرده را توثیق نموده اند.
37- حافظ جریر بن عبدالحمید ابوعبدالله ضبی کوفی؛ (بعدا- رازی) متوفای 188 «در سن 78 سالگی درگذشته»، ذهبی در جلد 1 تذکره خود ص 247 ضمن ذکر نامبرده گوید: «علماء علم حدیث به سبب اعتماد و وثوق به او و مراتب حفظ و وسعت دامنه دانش او (از مواطن خود) به سوی او می شتافتند. حدیث از او به طریق حافظ عاصمی به اسناد صحیح و رجالی که همگی ثقه هستند، روایت شده و همین طریق روایت او، سند مسلم است که درباره خطبه روز غدیر در صحیح خود روایت نموده است.»
38- فضل بن موسی ابوعبدالله مروزی سینانی؛ متوفای 192، به شرح مندرج در «الخلاصه» ص 263 ابن معین و ابوحاتم او را توثیق نموده اند و در «التقریب» ص 205 به عنوان ثقه و صاحب دقت نظر ثبت گردیده. حدیثی از او به لفظ سعید و زید به طریق صحیح و رجال موثق در داستان (مناشده) رحبه نقل شده است.
39- حافظ محمد بن جعفر مدنی بصری ابوعبدالله غندر؛ متوفای 193، نامبرده از حفاظ با اتقان است، ابن معین گوید: آثار کتبی او صحیح ترین آثار است، بعضی خواستند او را به خطاء نسبت دهند و نتوانستند، ذهبی شرح حال او را در جلد 1 تذکره اش ص 274 درج نموده است.
40- حافظ اسمعیل بن علیه ابو بشر ابن ابراهیم اسدی؛ متوفای 193، ذهبی در جلد 1 تذکره خود در ص 295 از ابی داود حکایت نموده که گفت: «احدی نبود مگر آنکه به خطا افتاد، جز ابن علیه و بشر.» و ابن معین گفته: «نامبرده مردی است موثق و موصوف به ورع و تقوی» و از شعبه نقل شد: که «او بر محدثین سروری دارد.» حدیث او در داستان (تهنیت) «به عنوان پسر خواهر حمید طویل» مطرح است.
41- حافظ محمد بن ابراهیم ابوعمرو ابن ابی عدی سلمی بصری؛ در سال 194 در بصره وفات یافته، به طوری که در جلد 1 «تذکرة الحفاظ» ص 296 و در «خلاصه خزرجی» ص 276 مذکور است نسائی و ابوحاتم و ذهبی او را توثیق نموده اند.
42- حافظ محمد بن خازم ابومعاویه تمیمی ضریر؛ متوفای 195، به شرح مندرج در «خلاصه» و حاشیه آن ص 285، عجلی و نسائی و ابن خراش او را توثیق نموده اند و خطیب شرح حال او را در جلد 5 تاریخ خود ص 242- 249 درج نموده است.
43- حافظ محمد بن فضیل ابوعبدالرحمن کوفی؛ (متوفای 195)، ابن معین او را توثیق نموده و ابوزرعه او را متصف به صدق دانسته و نسائی گفته؛ باکی بر او نیست (یعنی بر او و روایتش اشکال و ایرادی نیست) و ابن حجر در «تقریب» گفته که: نامبرده راستگو و (به موازین حدیث) شناسا و دانا است، و ذهبی در جلد 1 «تذکره» از او به وثوق و اعتماد یاد کرده، حدیث رکبان از او به طریق صحیح و با رجال موثق نقل شده است.
44- حافظ وکیع بن جراح رواسی، ابوسفیان کوفی؛ متوفای 196 ر 197، ابن معین و عجلی و ابن سعد او را ثقه دانسته اند و احمد گفته: «همانند او در دانش و نیروی حفظ و اتقان توام با خشوع و ورع ندیدم» شرح حال او را خطیب در جلد 13 تاریخش ص 466 و ذهبی در جلد 1 تذکره اش ص 280 و خزرجی در «الخلاصه» صفحه 356 ثبت نموده اند، امام احمد بن حنبل در مناقبش (بنا بر آنچه نقل شده) حدیثی را با دقت در اسناد آن از نامبرده (حافظ- وکیع) روایت نموده که او از اعمش از سعد بن عبیده از ابن بریده از پدرش حدیث کرده که: «رسول خدا (ص) فرمود: من کنت مولاه فعلی مولاه.» در «الجامع الصغیر» روایت منسوب به او ذکر شده، و اسناد آن صحیح و رجال آن ثقه هستند.
45- سفیان بن عیینه ابومحمد هلالی کوفی؛ (در سال 198 در مکه وفات یافته) ذهبی در جلد 1 تذکره اش ص 239 تصریح نموده که: نامبرده پیشوائی بوده دارای حجت و برهان و موصوف به قوه حفظ و وسعت دامنه دانش و بزرگی قدر و مقام؛ و ابن خلکان در جلد 1 تاریخش صفحه 226 اعلام نموده که: نامبرده پیشوائی بوده است دانشمند و با دقت نظر و زاهد و ورع و اهل حدیث بر صحت حدیث و روایت او اجماع و اتفاق دارند، و بسیاری از صاحبان تذکره شرح حال او را توام با ستایش ثبت نموده اند.
46- حافظ عبدالله بن نمیر، ابو هشام همدانی خارفی؛ ذهبی در جلد 1 تذکره اش ص 299 شرح حال او را ثبت و توثیق یحیی بن معین و غیره را نسبت به او نقل کرده، نامبرده از بزرگان اصحاب حدیث بوده و در سال 199 در سن 84 سالگی درگذشته، و این طریق که در حدیث او است بر طبق اختیار ابن سعد (و همچنین ابن معین و هیثمی) از عطیه عوفی (ثقه) طریق صحیحی است و رجال آن ثقه می باشند. و حدیث مناشده در روز رحبه به روایت او به لفظ زاذان نقل شده است.
47- حافظ حنش بن حرث بن لقیط نخعی کوفی؛ ابونعیم و هیثمی او را موثق دانسته اند، و ابوحاتم گفته: باکی بر او نیست، حدیث رکبان از او به طریق صحیح و با رجال ثقه نقل شده است.
48- ابومحمد موسی بن یعقوب زمعی مدنی؛ ابن معین او را موثق دانسته و ابوداود او را صالح اعلام نموده، وفات او در پایان خلافت منصور اتفاق افتاده است.
49- علاء بن سالم عطار کوفی (شیخ الاشج) ابی سعید؛ پیشوائی موثق، خطیب و غیره. داستان مناشده را به طریق او روایت نموده اند.
50- ارزق بن علی بن مسلم حنفی؛ ابوالجهم کوفی، ابن حبان به طوری که در ص 21 خلاصه مذکور است، او را موثق دانسته اند.
51- هانی بن ایوب حنفی کوفی؛ ابن کثیر در جلد 5 تاریخش ص 211 او را توثیق نموده، نسائی حدیث او را در داستان مناشده به لفظ عمیره با دقت در سند روایت نموده، بنا بر این طریق او صحیح و رجال آن ثقه هستند.
52- فضیل بن مرزوق اغر رقاشی رواسی کوفی؛ ابوعبدالرحمن، متوفای حدود 160، ثوری و ابن عیینه و ابن معین او را توثیق نموده اند و هیثم ابن جمیل گوید: «نامبرده از جهت زهد و فضل پیشوای هدایت بوده و مسلم حدیث او را در صحیح خود با دقت در سند روایت کرده» و ابن حجر در جلد 2 «تهذیب التهذیب» ص 299 شرح حال او را ثبت نموده؛ حدیث او در (مناشده) به لفظ سعید و عمرو با اسناد صحیح که رجال آن ثقه هستند نقل شده است.
53- ابوحمزه سعد بن عبیده سلمی کوفی؛ (در زمان ولایت عمرو بن هبیره وفات یافته) نسائی و ابن حجر به طوری که در (خلاصه) ص 115 و (تقریب) ص 89 مندرج است نامبرده را توثیق نموده اند، حدیث او به اسناد صحیح و رجال ثقه که از عبدالله ابن بریده (ثقه) از پدرش روایت کرده، نقل شده است.
54- موسی بن مسلم حزامی شیبانی؛ ابو عیسی کوفی طحان معروف به موسی صغیر، ابن معین او را توثیق نموده و ابن حبان در شمار افراد مورد ثقه و اعتماد از او یاد کرده، ابن حجر در جلد 10 «تهذیب التهذیب» ص 372 شرح حال او را ثبت نموده است.
55- یعقوب بن جعفر بن ابی کثیر انصاری مدنی؛ نامبرده از موسی بن یعقوب زمعی (ثقه مذکور در ردیف 48) روایت می کند، و محمد بن یحیی بن ابی عمر (ثقه) متوفای 243 از او روایت می نماید.
56- عثمان بن سعد بن مره قرشی ابوعبدالله (ابوعلی) کوفی (مکفوف)؛ ابن حبان او را در شمار افراد مورد ثقه و اعتماد یاد کرده و حافظ ابوکریب و نظراء او از پیشوایان علم حدیث، از او روایت کرده اند، حدیث او در موضوع مناشده از شریک نقل شده است.