اساتید برجسته حوزه فلسفی نجف

• هجرت خواجه به بغداد:
ایران از عصر ابن سینا تا خواجه نصیر الدین طوسى مرکز ثقل فلسفه اسلامى بوده است به گونه‏ اى که شاید بتوان گفت هر طالب علوم عقلى مى‏ بایست در حوزه ‏هاى فلسفى ایران به تحصیل مى ‏پرداخت این کانون علوم عقلى تا زمان هجرت خواجه به بغداد ادامه داشت. وى یک بار به سال 662 هجرى و بار دیگر اندکى پیش از وفات خود به این شهر مسافرت کرد مدت اقامت‏ خواجه در بغداد به صورت دقیقى معلوم نیست. لیکن چون او براى جمع آورى کتاب و ابزار لازم جهت تاسیس و تکمیل رصدخانه مراغه به این شهر مسافرت کرده بود نمى ‏بایست مدت زیادى در این شهر مانده باشد لذا اگر وى حوزه درسى در بغداد برپا نموده باشد به مسافرت دوم وى برمی‏گردد. خواجه طوسى روز غدیر 672 هجرى در بغداد از دنیا رفت و در کاظمین به خاک سپرده شد.

• آخوند ملا حسینقلى همدانى و شاگردانش:
پس از رحلت ‏خواجه نصیر الدین طوسى در حوزه‏ هاى علمیه عراق شخصیت برجسته فلسفى دیده نشد تا اینکه آخوند ملا حسینقلى همدانى که از حوزه درسى ملا هادى سبزوارى بهره برده بود به عتبات مهاجرت نمود و در حوزه کربلا و نجف به تحصیل و تکمیل علوم نقلى پرداخت، آن گاه به تربیت‏ شاگردان همت گمارد. پس از پیدایش مکتب صدر المتالهین فلسفه با عرفان و کلام اسلامى درآمیخت و روش جدیدى در علوم نقلى و فلسفى به وجود آمد. آخوند ملا حسینقلى همدانى نیر که یکى از پیروان این مکتب بود شاگردان خویش را با فلسفه صدرایى و سیر و سلوک معنوى آشنا نمود. ناگفته نماند که میرزا حسن‏ فرزند آخوند ملا محمداسماعیل واحدالعین اصفهانى‏ نیز مدتى در کربلا حضور یافت و به تدریس فلسفه پرداخت لیکن عمده شاگردان علوم عقلى از آخوند همدانى بهره برده ‏اند در واقع وى فلسفه را از سبزوار به نجف انتقال داد، مشهورترین شاگردان وى عبارتند از: سید جمال الدین اسدآبادى، سید عبدالحسین لارى، سید احمد کربلایى، سید سعید حبوبى.

• اساتید برجستۀ فلسفه نجف اشرف:
آقا میرزا محمدباقر اصطهباناتى‏ از دیگر شخصیتهاى فلسفى است که از حوزه درس آقا على حکیم‏، حکیم قمشه ‏اى‏ و میرزاى جلوه‏ در ایران بهره برده و جهت تکمیل علوم نقلى به نجف مهاجرت کرده بود. مدتى که وى در نجف اقامت کرد شاگردانى چون شیخ محمدحسین غروى اصفهانى‏ و شیخ محمدرضا یزدى‏ را با فلسفه الهى آشنا کرد آقا میرزا محمدباقر در جریان مشروطیت در سال 1326 در اصطهبانات به قتل رسید.
از دیگر اساتید فلسفه نجف اشرف در این دوره آقا شیخ على محمد نجف آبادى‏ است که از اساتید شرح منظومه آیت الله غروى و شیخ محمدحسین کاشف الغطاء محسوب می‏شد. همچنین مهاجرت آقا سید حسین بادکوبه ‏اى‏ به نجف از دیگر علل نشر فلسفه در این حوزه مبارکه است. وى که از میرزا ابوالحسن جلوه، حکیم اشکورى و حکیم کرمانشاهى فلسفه آموخته بود، این علم شریف را در نجف اشرف گسترش داد و با تربیت‏ شاگردى چون حکیم الهى استاد علامه سید محمدحسین طباطبایى (ره) نام خویش را جاودانه ساخت. ناگفته نماند که شیخ مرتضى طالقانى‏ از دیگر حکماى الهى نجف و معاصر آقا سید حسین بادکوبه ‏اى‏ است که شاگردى چون استاد علامه محمدتقى جعفرى را به جهان علم تقدیم داشته ‏است.