هدف آفرینش انسان با نظر به آفریدگار

درباره هدف آفرینش انسان با توجه به آفریننده مطلق، نظریات گوناگونی مطرح شده است. با توجه به عنوان این بخش، این مسأله طبعا برای کسانی مطرح می شود که دستگاه هستی را به یک آفریننده مطلق مستند می کنند. بعضی از نظریاتی که در این باره گفته شده، بدین قرار است:
1-مکتب واحدیون معتقدند: موجود انسانی مانند سایر موجودات، جلوه گاه آفریننده کل است. این مکتب، خود به فرقه های مختلف تقسیم می شود. دسته ای از آن ها می گویند: تمام موجودات، معلولات خداوند متعال هستند و چون معلول جلوه دوم علت است، بنابراین موجودات -که انسان ها هم خلاصه آن ها هستند- جلوه گاه حق بوده، هدف از آفرینش انسان ها همان تجلی حق تعالی در معلولات خودش است.
دسته دیگر بر این باورند که: معلول بودن انسان، تنها با نظر به روش های فلسفی است. والا در تمام جهان هستی، یک موجود مطلق وجود دارد، و بقیه شئون و عوارض او هستند. عبدالرحمان جامی می گوید:
آن شاهد غیــبی زنهان خانه بود *** زد جلوه کنان خیمه به صحرای وجود
از زلف تعینـــــات بر عارض ذات *** هر حلقه که بست، دل زصد حلقه ربود
این مکتب گاهی انسان را جزء ذات حق معرفی می کند. وی هم چنین می گوید:
چون در دل تو گل گذرد، گل باشی *** ور بــــلبل بــی قرار، بلبل باشی
تو جزئی و حق کل است اگر روزی چند *** اندیشه کل پیشه کنی، کل باشی
با توجه به اصول این مکتب، هدفی که انسان ها می توانند در جهان هستی داشته باشند، به خود آمدن و متوجه شدن به این است که: آن ها اجزائی از ذات خدوند می باشند، اگرچه با نظر دقیق در این که همین وجود فعلی انسانی هدف نهایی است، توجه و عدم توجه نباید تفاوتی داشته باشد! البته این مکتب پیرامون رابطه واجب و ممکن تشبیهاتی دارد که با اختلاف آن تشبیهات، هدف از آفرینش و تمامی موجودات، متفاوت به نظر می رسد. به عقیده ما: همه قائلان به این مکتب به یک معنی معتقدند، اگرچه الفاظ و مفاهیم گوناگونی به کار ببرند.
2- مکتب ادیان رسمی: همه ادیان رسمی در یک حقیقت اشتراک دارند و آن این است که هدف از آفرینش انسان، رسیدن انسان به کمالاتی است که برایش ممکن است.
3- مکتب عده ای از فلاسفه: آنان می گویند همین اندازه می دانیم که انسان قابل تعالی و تکامل فوق العاده است، اما آیا هدف از آفرینش انسان ها همین است، ما نمی دانیم!
4- در مقابل این گروه، دسته دیگری از فلاسفه قرار دارند که با ادیان موافق بوده و هدف از آفرینش انسان را کمالاتی می دانند که وصول بدان ها برای انسان ها امکان پذیر است.