خلقت پرندگان در کلام امام علی (ع)

خلقت و جایگاه پرندگان
حضرت علی (ع) فرمودند: «و ما ذرأ من مختلف صور الاطیار التی أسکنها أخادید الارض، و خروق فجاجها و رواسی اغلامها، من ذات أجنحة مختلفة، و هیئات متبانیة، مصرفة فی زمام التسخیر، و مرفرفة بأجنحتها فی مخارق الجو المنفسح، والفضاء المنفرج؛ آنگونه که پرندگان گوناگون را بیافرید و آنان را در شکاف های زمین و رخنه دره ها و فراز کوه ها مسکن داد، با بالهای متفاوت و شکل و هیأتهای گوناگون، که زمام آنها به دست اوست، پرندگانی که با بالهای خود در لابلای جو گسترده و فضای پهناور پرواز می کنند» (نهج البلاغه، خطبه 165).

پرنده شناسی (ارنیتولوژی)
حضرت علی (ع) فرمودند: «کونها بعد أذلم تکن فی عجائب صور ظاهره، و رکبها فی حقاق مفاصل محتجبة، و منع بعضها بعبالة خلقه أن یسمو فی الهواء (السماء) حفوفا، و جعله یدف دفیفا و نسقها علی اختلافها فی الاصابیخ بلطیف قدرته، و دقیق صنعته. فمنها مغموس فی قالب لون لایشوبه غیر لون ماغمس فیه، و منها مغموس فی لون صبغ قد طوق (فرق) بخلاف ما صبغ به؛ پرندگان نبودند و آنان را پدید کرد و ظاهرشان را در صورتی شگفت انگیز درآورد، و از درون ترکیبشان نمود با مفصلهایی که سر استخوانها در اوست و پیوند شده و پوشیده است به گوشت و پوست. دسته ای از این پرندگان را که فربه بودند، از بالا رفتن و سبک پریدن در آسمان بازداشت و به پرواز در نزدیکی زمین واگذاشت، پرندگان را با لطافت قدرتش و دقت صنعتش در رنگهای گوناگون با زیبای خاصی رنگ آمیزی کرد. گروهی از آنها را تنها با یک رنگ بیاراست که رنگ دیگری در آن راه ندارد؛ دسته ای دیگر را در رنگ مخالف آن فرو برد، جز اطراف گردنشان که چونان طوقی آویخته، مخالف رنگ اندامشان است» (نهج البلاغه، 165).

پرندگان مختلف و گوناگون
حضرت علی (ع) فرمودند: «فالطیر مسخره لامره؛ أحصی عدد الریش منها والنفس، و أرسی قوائمها علی الندی و الیبس، و قدر أقواتها، و أحصی اجناسها. فهذا غراب و هذا عقاب. و هذا حمام و هذا نعام دعا کل طائر باسمه، و کفل له برزقه؛ پرندگان رام فرمان اویند و از تعداد پرها و نفس های پرندگان آگاه است. برخی را پرنده آبی و گروهی را پرنده خشکی آفرید و روزی آنها را مقدر فرمود و اقسام گوناگون آنها را می داند. این کلاغ است و آن عقاب، این شترمرغ است و آن کبوتر. هر پرنده ای را با نام خاص فرا خواند و روزیش را فراهم کرد» (نهج البلاغه، 185) .