علی ابن یقطین

علی ابن یقطین معروف به "ابوالحسن" از اصحاب جلیل القدر و موثق امام کاظم (ع) و وزیر هارون الرشید و از دستیاران حکومت عباسی، محدث و دانشمندی فاضل بود. در سال 124 هـ ق در کوفه متولد شد. پدرش یقطین بن موسی کوفی بغدادی اسدی، که از داعیان حکومت بنی العباس بود و برخلاف حکومت بنی امیه تبلیغ می کرد، لذا در زمان مروان حمار، او تحت تعقیب و مجبور شد که در پنهانی زندگی کند، از این رو همسرش و فرزندانش به مدینه متواری شدند و زمان حکومت بنی عباس، به کوفه آمدند.
علی بن یقطین، در دوران کودکی نزد امام جعفر صادق (ع) مشرف شده و امام برای او دعای خیر کرده بودند. او در زمان مهدی عباسی، دستیار ارشد عباسیان شد و به دستور امام خود امام کاظم (ع) در دستگاه آنها نفوذ داشت تا در زمان هارون الرشید، به مقام وزارت رسید. او هرگز رابطه دائمی و مستمر خودش را با امام کمرنگ نکرد و در این رابطه، اموال بسیاری را برای حضرت می فرستاد تا بین شیعیان و فقرا تقسیم شود و طبق نظر امام، خود او هم موظف بود که به امور جاری شیعیان و احوال آنها رسیدگی کند. علی، هر ساله عده ای را به نیابت خود به حج می فرستاد و به نقل مورخین بعضی سالها تا 150 و 200 نفر هم فرستاد و به آنها پول داد تا به مکه بروند و حج به جا آورند. مصاحبت و همنشینی و وزارت او در حکومت هارون، آنقدر او را به رنج انداخته بود که روزی خدمت امام موسی کاظم، شکایت و کسب تکلیف کرد. حضرت در جواب، او را به ادامه کارش (البته با شرایطی) موظف کرد و فرمود: خداوند اولیائی دارد در مقابل ستمکاران، تا به وسیله آن اولیاء ظلم و ستم را از دوستان خود دور کند و تو "ای علی" از ایشان هستی. علی هم همواره با صلاحدید و نظر امام خود، جانب تقیه را رعایت می کرد.

منزلت و مقام علمی در نزد امام (ع)
امام موسی کاظم همواره او را مورد لطف و عنایت خاص خود قرار می داد. احادیث در فضیلت و منزلت او بسیار وارد شده است. حضرت کاظم (ع) در حدیثی خشنودی خود را از او اعلام کرده است. ایشان فرموده اند: من ضمانت کرده ام که آتش جهنم او را نسوزاند و باز فرمودند در حدیثی دیگر: من شهادت می دهم که علی بن یقطین اهل بهشت است. و حدیثی دیگر: هر کس از اینکه یکی از اصحاب پیامبر را ببیند خوشحال می شود، آنگاه خود حضرت به علی بن یقطین نگاه کردند. علی بن یقطین، از امام صادق یک روایت و از امام کاظم (ع) روایات بسیاری نقل کرده است. و از داود رقی روایت شده که گفت: روز عید قربان خدمت امام هفتم شیعیان مشرف شدم. آن حضرت ابتدا فرمود: که من مادامی که در موقف عرفات بودم، دائما یاد علی بن یقطین می کردم و پیوسته در نظر من و در قلب من بود و از من جدا نشد.

وفات:
این محدث بزرگ شیعه، در سال 182 هـ ق در سن 58 سالگی در بغداد وفات کرد. آن موقع حضرت موسی بن جعفر (ع)، در زندان هارون بود. محمد امین، ولیعهد هارون بر پیکر مطهرش نماز خواند. از تألیفات او یکی کتاب ماسئل عنه الصادق من امور الملاحم، کتاب مسائل ابی الحسن موسی بن جعفر (ع) است. او در این کتاب متن جواب های امام را با سئوالات او، جمع آوری کرده است. گروهی از راویان از جمله احمدبن هلال، آن را روایت کرده اند.