کربلا (مشهد حسین علیه‌السلام)

یکی از شهرهای مقدس عراق، مدفن حضرت سیدالشهداء (امام سوم شیعیان) و برادران و فرزندان و اصحاب آن حضرت و از زیارتگاه های مهم شیعه، این شهر در «بین النهرین» نزدیک شهر کوفه و کنار رودخانه فرات، در جنوب غربی و حدود 100 کیلومتری شهر بغداد (پایتخت کشور عراق) و 80 کیلومتری شهر نجف اشرف واقع شده است. کربلا ظاهرا در گذشته های بسیار دور ناحیه ای از منطقه بزرگ «بابل» و در زمان ساسانیان بسیار آباد بوده ولی بعدا در سال های قبل از میلاد ویران شده و به بیابان و صحرایی تبدیل شده و دیگر منطقه مسکونی و آبادی نبوده است. تا سال 61 هـ.ق آنجا دشت بود و ناحیه صحرایی ولی از آن زمان که شهادت حسین بن علی (ع) در این سرزمین به همراه دیگر یارانش اتفاق افتاد، مورد توجه شیعیان و محبین خاندان اهلبیت پیغمبر (ص) واقع شد. اگرچه در طول قرون و اعصار، بارها خراب گشته ولی مجددا آباد شده است.
نام های دیگری برای این سرزمین چون: طف، عقر (عقر)، غاضریه و نینوی در ادبیات و اشعار عاشورایی آمده که همگی کنایه از کربلاست. به نقل روایات امام حسین (ع) قبل از شهادتش، همه زمین کربلا را از ساکنین غاضریه و نینوی به مبلغ شصت هزار درهم خریداری کرد و به خود آنان صدقه داد و با آنها شرط کرد که مردم را به محل قبر آن حضرت راهنمایی کنند و از آن زائرین مدت سه روز پذیرایی نمایند لذا حرم و مزار حسین (ع) و یارانش در این شهر می باشد که خود، تاریخچه مفصلی دارد. خاک زمین کربلا به جهت شرافت و حرمت آن بسیار قداست و فضیلت داشته و روایات زیادی در مورد آن نقل شده است (مراجعه به منابع مربوطه).

وجه تسمیه کربلا:
این واژه ظاهرا از زبان بابلی قدیم به ما رسیده است اگرچه برخی احتمال می دهند این نام مرتبط با زبان آرامی باشد.
1: کربلا تغییر یافته «کرب ایلا= پرستشگاه خدا» است زیرا این سرزمین قبل از اسلام پرستشگاه بزرگی بوده است.
2: این نام از ترکیب «کرب» و «ال» ساخته شده است. کرب در لغت سامی به معنای «قرب» در زبان عربی است و «ال» به معنای الله لذا کربلا به معنای محلی است که نزد خدا مقرب و مقدس است یا به معنای حرم خداست.
3: بعضی از محققان فاضل گفته اند که کربلا از واژه «کور بابل» عربی مشتق شده که بر مجموعه ای از قرای قدیمی بابل دلالت دارد و نینوا یکی از این قرا است.
4: وجه اشتقاق کلمه: «کربله» به معنی سستی گام ها و پاهاست، ممکن است زمین این مکان، سست شن زار بوده و به همین جهت کربلا نام گرفته باشد و ممکن است به دلیل فراوانی گیاه «کربل» که نام علف حماض (ترشک) در این منطقه، مسمی به این نام شده باشد.
5: ولی آنچه بیشتری معنا در افواه مردم هست اینکه نام کربلا از «کرب» و «بلا» گرفته شده و به معنای سرزمین غم و اندوه است و مشقت و نیز به معنای آزمون در خیر و شر می باشد.
امیرالمومنین علی (ع) زمان جنگ صفین، موقع عبور از این منطقه چشمانش پر از اشک شد و به همراهانش فرمود: اینجا شهادتگاه عشاق بی نظیری است که نه در گذشته و نه در آینده نمونه ندارند و اینجاست محل فرود آمدنشان و فرمود: روزی خدمت رسول خدا رفتم و او را گریان دیدم، از آن حضرت پرسیدم چرا گریه می کنی؟ پیغمبر خدا فرمود: اکنون جبرئیل نزد من بود و مرا خبر داد که فرزندم حسین (ع) کنار شط فرات کشته می شود، جایی که آن را کربلا گویند و فرمود: کربلا گرامی ترین زمین ها نزد خداوند است وگرنه خدای متعال انبیاء و اولیای خود را در آن جای نمی داد پس قبور ما را در آنجا زیارت کنید. اینجا سرزمینی است که زمانی که حسین بن علی (ع) به آن رسید نامش را پرسید، گفتند کربلا و حسین (ع) اشک در چشمانش آمد و فرمود: کرب و بلا، جای اندوه و رنج است. خدایا به تو پناه می برم از کرب و بلا! و در اینجا روایت "ام سلمه" را از قول پیغمبر خدا برای همراهانش گفت و فرمود: فرود آیید، اینجا سرزمین اندوه و بلاست، بار انداز و قتلگاه و مدفن ماست، اینجا مکان ریختن خون های ماست. جدم رسول خدا همین را به من خبر داد و همراهان آن حضرت فرود آمده و خیمه هایی بر پا کردند.
کاروان حسینی روز دوم محرم سال 61 هـ.ق به این سرزمین وارد شد و اینجا بود که حر با هزار نفر سپاه مقابل قافله امام (ع) فرود آمد و آنگاه نامه ای برای عبیدالله بن زیاد فرستاد که حسین در کربلا بار بگشود و رحل انداخت، روز سوم ماه محرم سال 61 هـ.ق عمر بن سعد با 4000 نفر سوار وارد این سرزمین شد تا با حسین بن علی (ع) مقابله کند و تا روز نهم محرم سپاهیان او به 30000 نفر رسید و اینجا همانجایی بود که آب رودخانه فرات بر امام (ع) و یارانش بسته شد و همین جا بود که سپاه عبیدالله بن زیاد از طرف یزید بن معاویه به فرماندهی عمر سعد با سپاه حسین بن علی (ع) جنگید و همین کربلا جایی بود که حسین (ع) به همراه اصحاب و خاندانش در روز جمعه، دهم محرم سال 61 هـ.ق در سن 58 سالگی به شهادت رسید. آن روز در این سرزمین گردی سخت و سیاه برخاست و بادی سرخ وزید آنچنان که هیچ چیز پیدا نبود، آسمان آنطور سرخ شد که ستارگان در روز دیده شدند. هر سنگی از روی زمین برداشته شد، زیر آن خون سرخ تازه بود و بدین ترتیب عظیم ترین حادثه تاریخ بشریت به وقوع پیوست.

منـابـع

کلیــد واژه هــا