کتاب شیعه: مجموعه مذاکرات علامه طباطبایی با پرفسور هانری کربن
جلد اول کتاب در سال 1339 به عنوان مکتب تشیع و در سال 1357 پس از تجدیدنظر کلی و اضافات و اصلاحات تحت عنوان شیعه: مجموعه مذاکرات با پروفسور هانری کربن و در سال 1370 تحت عنوان رسالت تشیع در دنیای امروز (گفتگویی دیگر با هانری کربن) منتشر شده است. متن کتابها مجموعه مذاکرات و نوشتجات استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با پروفسور هانری کربن فرانسوی استاد فلسفه در دانشگاه سوربن فرانسه و دانشگاه تهران و رئیس انستیتو فرانسه و ایران که یکی از مستشرقین نامی فرانسه و ایران شناس می باشد، در سال 1338 می باشد که با اضافه توضیحاتی برای تکمیل بحث و بررسی در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.
معرفی اجمالی علامه طباطبایی
سید محمدحسین طباطبایی تبریزی در سال 1321 هجری قمری (1281 شمسی) متولد شد. یکسال قبل از فوت پدرش به مدرسه رفت، اما پس از پایان کلاس هفتم مصلحت دیده می شود که در خانه درس بخواند، به این دلیل او و برادرشان تحت تعلیم ادیب لایقی به نام شیخ محمدعلی سرائی قرار می گیرند و ادبیات عرب می آموزند و زیر نظر میرزا علینقی خطاط به یادگیری فنون خوشنویسی می پردازند. مرحوم علامه در 1303 در سن 21 سالگی با صبیه مرحوم حاج میرزا مهدی آقا طباطبایی مهدوی که از خویشان پدر بود، ازدواج کرد. استاد علامه در 1304 که دروس حوزه تبریز را به پایان رساند، به همراه همسر و برادر و پسرشان که تازه به دنیا آمده بود، عازم نجف اشرف شدند. آشنایی با حاجی میرزا علی آقای قاضی رضوان الله علیه در مرحوم استاد علامه چنان تأثیری گذاشت که مدت 11 سال اقامت در نجف علاوه بر فقه و اصول و ریاضیات و فلسفه و رجال و تفسیر، در عرفان عملی در محضر این استاد عالیقدر حضور یافته و در سیر و سلوک و تزکیه نفس توشه های فراوانی بردند. مرحوم محمدحسین طباطبایی در اواخر زندگی در نجف روزگار را به سختی گذراندند، به طوری که در سال 1314 در اثر اختلال وضع معاش عازم ایران شدند و در روستای شادآباد تبریز سکنی گزیدند. ایشان به منظور کسب علم عازم قم شدند و برای همیشه با شهر تبریز وداع کردند. در سال 1325 وارد قم شدند و بدین ترتیب زندگی پربار علمی مرحوم علامه از همین جا آغاز شد و مدت 35 سال در این شهر زندگی کردند و بیشترین خدمت را به اسلام و حوزه های علمیه کردند. وی درس فلسفه را با سبک و روشی نوین آغاز کرد. زندگی این عالم ربانی که یکی از مفاخر بزرگ اسلام و محققی کم نظیر است، در ساعت 9 صبح روز 24 آبان 1360 در شهر قم به پایان رسید و دعوت حق را لبیک گفت. آثاری که علامه طباطبایی در تبریز تهیه کردند: 1. رساله در اسماء و صفات 2. رساله در افعال 3. رساله در وسایط میان خدا و انسان 4. رساله قبل الدنیا 5. رساله من الدنیا 6. رساله بعد الدنیا 7. رساله در ولایت 8. رساله در نبوت 9. کتاب سلسله انساب طباطباییان آذربایجان.
مختصری از خدمات استاد در شهر قم: 1- پی ریزی شیوه نوین از تفسیر که کاملا بدیع و ابتکاری است. 2- اشاعه تفکر فلسفی و تعقلی 3- کوشش در تفهیم مسائل فلسفی و ملموس ساختن بسیاری از مسائل پیچیده 4- کوشش و نشر آثار اهل بیت 5- جمع میان مفاهیم قرآنی با آنچه که در اخبار خاندان رسالت وارد شده است. 6- اشاعه فکر شیعی در خارج از جهان اسلام 7- تربیت و پرورش شخصیت های علمی و فکری 8- تألیفات گرانبها اعم از چاپ شده و چاپ نشده 9- و...
ویژگی های کتاب
این کتاب کوششی صادقانه برای اعلام پیام «ما حزب خدا و حامیان دین او هستیم» است و برای ایجاد حسن تفاهم و رفع بدبینی های بیجا و خنثی نمودن تبلیغات سوء نوشته شده است و اعلام می دارد که باید باب بحث و تحقیق علمی را همیشه باز نگه داشت و با کوشش پی گیر در این زمینه فرصت ها را از دست کسانی که می خواهند با نشر اباطیل بر وحدت اسلامی ضربه زنند، خارج ساخت.
ساختاربندی کتاب
کتاب شیعه: مجموعه مذاکرات با پروفسور هانری کربن شامل:
1- مکتب تشیع شامل:
- مقدمه
- مشکلاتی که شیعه پیش بینی می کرد: مشکل اول: سقوط ولایت و حکومت اسلامی، مشکل دوم: سقوط مرجعیت اهل بیت
- روش شیعه در علوم
- سؤالات دکتر کربن و پاسخ های علامه طباطبایی
2- بیانات ائمه شیعه و اندیشه فلسفی: 1- متن نامه مؤلف به عنوان تکمیل و تقسیم مباحث 2- طرز تفکر فلسفی در بیانات پیشوایان شیعه 3- توضیحی جامع در مضامین احادیث نوشته 4- مسئله ولایت (ارتباط نبوت و ولایت).
3- پاسخی بر نقد کتاب شیعه: در این فصل اطلاعات مفید و جالبی را که نتیجه تتبعات فراوانی در پیرامون شئون مختلف مربوط به شیعه است آورده شده است.
4- توضیحات به قلم علی احمدی و هادی خسروشاهی.
5- مدارک توضیحات.
کتاب رسالت تشیع در دنیای امروز شامل:
1- مقدمه (گامی دیگر در راه)
2- بشارت مذهب تشیع برای بشریت چیست؟
3- راه های ارشاد انسان
4- آثار و نتایج حلول کلیسا: این بخش یکی از مباحث مهم در این کتاب است که در باب مسیحیت و کلیسا و حلول کلیسا است و از جهت اهمیت آن توسط یکی از انتشارات این بخش در ابتدای کتاب در چاپهای بعدی قرار گرفته است.
5- معادشناسی از نظر شیعه
6- پیدایش سیر معنوی و عرفان
7- به سوی حیات معنوی
8- توضیحات و مدارک توضیحات.
در انتهای کتاب نیز متن فرانسوی مقدمه هانری کربن آورده شده است.
کتاب معنویت تشیع عنوان دیگری از همین کتاب است که به ضمیمه چند مقاله از علامه است و مقدمه آن به قلم علامه حسن زاده آملی است که شامل 22 قسمت است: 1- معنویت تشیع 2- ولایت و رهبری 3- انگیزه آفرینش 4- نقش ماورای طبیعت در جامعه 5- آیا اسلام امروز هم قابل اجراست؟ 6- شخصیت اجتماعی زن 7- چرا پیغمبر این همه ازدواج کرد؟ 8- ازدواج موقت 9- طرح کلی مالکیت 10- مشروبات الکلی عامل عقبگرد انسانیت 11- چرا باید دست دزد را قطع کرد؟ 12- محمد (ص) در آیینه اسلام 13- سخنی درباره علم امام 14- هدف از پیمانها 15- اجتهاد و تقلید در شیعه 16- تحقیقی کوتاه درباره مسیح و انجیل 17- پیروی از خرافات 18- آیا رؤیا حقیقت دارد؟ 19- معجزه چیست؟ 20- داستان شق القمر و ستاره زهره 21- محکم، متشابه و تأویل در قرآن 22- پیام به کنفرانس بزرگداشت تستری.
Sources :
سید محمدحسین طباطبایی- شیعه: مجموعه مذاکرات با پرفسور هانری کربن
سید محمدحسین طباطبایی- معنویت تشیع (به اهتمام محمد بدیعی)
سید محمدحسین طباطبایی- رسالت تشیع در دنیای امروز
دایرة المعارف تشیع- جلد 10
عبدالرحیم عقیقی بخشایشی- طبقات مفسران شیعه- ج 1 صفحه 195
علمای بزرگ شیعه- صفحه 440
غلامحسین صدری افشار- فرهنگ فارسی اعلام- صفحه 471
قنبرعلی کرمانی- کتابشناسی علامه طباطبایی