الیوم الاخر یکی از نام های روز قیامت در قرآن
قرآن مجید همیشه از قیامت با یک نام یاد نمی کند، این به خاطر آن است که در قیامت حوادث بسیار مختلف و گوناگونی رخ می دهد، وهریک از این حوادث چهره ای از آن روز را نشان می دهد. قرآن برای نشان دادن این ویژگیها که مسلما آثار تربیتی فوق العاده ای دارد از نامهای گوناگون استفاده می کند، تا ترسیم دقیقی در مجموع آیات از آن روز عظیم و حوادث فوق العاده و تکان دهنده آن کرده باشد. البته «نام» در اینجا به معنی اسم خاص (یا به تعبیر ادبیات عربی «علم شخص») نیست، بلکه معنی وسیعتری دارد که نامهای توصیفی را نیز شامل می شود، یعنی عناوینی که متکی بر اوصاف آن روز و ویژگیهای آن زندگی است. با این اشاره به سراغ یکی از نامهای قیامت در قرآن می رویم و خوانندگان را به این نکته توجه می دهیم که دقت در این نامها آثار تربیتی عمیقی دارد، و در بیداری و آگاهی و تهذیب نفوس و اصلاح قلوب و دعوت به سوی تقوی و بازداشتن از زشتیها بسیار موثر است.
مرحوم«فیض کاشانی» در «محجه البیضاء» می گوید: «در هر یک از نامهای قیامت سری نهفته است و در هر توصیفی معنی مهمی بیان گشته، باید کوینده این معانی را درک کرد و به این اسرار راه یافت» سپس همراه آن یکصد نام برای قیامت ذکر می کند.
الیوم الاخره یکی از نام هایی است که بسیار مشهور و معروف است و در قرآن مجید به طور گسترده آمده است: "الدار الاخره" (سرای دیگر) و "الیوم الاخر" (روز دیگر) یا به طور خلاصه "الاخره" است که یکصد و چهل بار در قرآن مجید در سوره های مختلف روی آن تکیه شده است. در آیه 177 سوره بقره در توضیح معنی نیکوکاری می فرماید: "ولکن البر من امن بالله والیوم الاخر والملائکه و الکتاب والنبیین" «نیکی (نیکوکاران) کسانی هستند که به خدا و روز دیگر و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیامبران ایمان آورده اند.» و در تعبیر دیگری در آیه 83 قصص می فرماید: "تلک الدار الاخره نجعلها للذین لا یریدن علوا فی الارض و لافسادا" «آن سرای آخرت را (تنها) برای کسانی قرار می دهیم که اراده برتری جوئی در زمین و فساد را ندارند» و باز در تعبیر دیگر در آیه 4 بقره می فرماید: "وبالاخره هم یوقئون" «مومنان حقیقی کسانی هستند که نسبت به آخرت یقین دارند».
تعبیر به "الیوم الاخر" - یا - " الدار الاخره" یا- "الاخره" در برابر دار دنیا است که از آن به «نشئه اولی» تعبیر شده چنانکه می خوانیم: "ولقد علمتم النشاه الاولی فلولا تذکرون" «شما عالم نخستین را دانستید چگونه متذکر نمی شوید (که عالمی بعد از آن است)» (واقعه/ 62) و در آیه 4 سوره ضحی آمده است "ولاخره خیر لک من الاولی" «عالم آخرت از عالم نخستین برای تو بهتر است». به گفته ارباب لغت، «آخر» نقطه مقابل «اول» است و «آخر» (به معنی دیگر) نقطه مقابل (واحد) است،
مرحوم طبرسی در مجمع البیان می گوید: آخرت را از این نظر آخرت نامیده اند که بعد از دنیا است، دنیا از این نظر دنیا نامیده شده که به مردم نزدیک است ( از ماده دنو) و بعضی هم گفته اند به خاطر دنائت و پستی آن است نسبت به آخرت. شبیه همین معنی در تفسیر روح البیان و تفسیر فخررازی نیز آمده است. این تعبیر ضمنا بیانگر این واقعیت است که سیر تکاملی انسان از این جهان شروع می شود و ادامه می یابد، جهان دیگر آخرین مرحله این مسیر است، دنیا به منزله منزلگاههای میان جاده است. و آخرت قرارگاه نهائی و ابدی است. این هشداری است به همه انسانها که دنیا را سرای جاودان نشمرند، دل به آن نبندند، آن را هدف نهائی نشمرند، و تمام نیروی خود را معطوف آن ندارند، بلکه از آن به صورت گذرگاهی برای وصول به سرای دیگر بهره گیرند.
Sources :
ناصر مکارم شیرازی- پیام قرآن (معاد در قرآن مجید)- جلد 5- از صفحه 49 تا 50 و صفحه 52 تا 53