یتیمی در دوران کودکی

پیامبر اسلام روز آدینه، به هنگام طلوع خورشید، در هفدهم ماه ربیع الاول سالی که ابرهه با سپاه پیل به مکه حمله کرد، دیده به جهان گشود و در روز بیست و هفتم ماه رجب، در چهلمین سال از عمر خویش به مقام نبوت و رسالت مفتخر گردید و هدایت جهانیان را بر عهده گرفت. خصوصیات این بخش از زندگی او (ولادت تا بعثت) در کتابهای حدیث و تاریخ ضبط شده است، هر چند جدا سازی صحیح از ضعیف از میان این منقولات انبوه، کار آسانی نیست و بدون ضابطه «نقد تاریخ» و «حدیث شناسی» امکان نمی پذیرد. در این میان قرآن از بین حوادث انبوه این بخش از زندگی آن حضرت، به حوادث انگشت شماری اشاره می کند، حوادثی که می تواند وضع نبوت او را روشن سازد و گواه بر صحت ادعای او باشد.
قرآن در سوره ی «والضحی» به برخی از حوادث این بخش از زندگی اشاره می کند،آنجا که می فرماید: «أ لم یجدک یتیما فاوى* و وجدک ضالا فهدى* و وجدک عائلا فأغنى؛ آیا تو را یتیم نیافت پس جاى و پناه داد؟ و آیا تو را یگانه زمان و تنها نیافت، پس جهانى را به دورت جمع نمود؟ و تو را ناآگاه (از معارف دینى) یافت پس (به وسیله وحى) هدایت نمود. و تو را فقیر و نیازمند یافت پس بى نیاز کرد.» (ضحی/ 6- 8) «یتیم» در لغت عربی کسی است که پدر خود را از دست بدهد و «لطیم» کسی است که فاقد هر دو گردد.
پیامبر گرامی (ص) در حمل مادر بود که پدر بزرگوار خود «عبدالله» را از دست داد، وی همراه با کاروان بازرگانی قریش در حال بازگشت به مکه در یثرب بیمار شد و در میان بستگان خود در آنجا بستری گردید، کاروان خبر بیماری او را به مکه آورد عبدالمطلب پدر عبدالله بزرگترین فرزند خود «حارث» را مأمور کرد که یثرب برود و او را همراه خود بیاورد، او وقتی وارد «یثرب» گردید اطلاع یافت که برادر، بعد از یک ماه از حرکت کاروان با همان بیماری درگذشته است.
قبر عبدالله پدر پیامبر، پیش از ایجاد مصلی در اطراف مسجدالنبی در میان حجره ای محفوظ بود، ولی دشمنان آثار رسالت (سعودیها) به بهانه ی ایجاد مصلی حجره را ویران کردند و آثار قبر را از بین بردند و مدفن وی جزو مصلی گردید. قرآن در این زمینه می فرماید: «الم یجدک یتیما فآوی؛ آیا تو را یتیم نیافت و پناهت داد؟» (ضحی/ 6) گاهی «یتیم» در آیه به معنی «وحید» و «تنها» تفسیر می گردد و در زبان عرب گوهر گرانبهای بی مانند را «الدره الیتیمه» می نامند. ولی تفسیر نخست با جمله ی (فأوی) بهتر تطبیق می کند. یتیمی در دوران کودکی و همچنین تهیدستی (که در آیه به آن اشاره شده) پیوسته با سختی و ناهمواری توأم می باشد و سازنده ی شخصیتی مقاوم و نستوه است. شخصیت رجال بزرگ جهان، پیوسته مولود مصائب و مشکلات و ناهمواریهای دوران کودکی و آغاز زندگی آنان می باشد.
شخصیتی الهی که امتی را باید تربیت کند و با ابوجهل ها و ابولهب ها روبرو گردد، باید پخته ی سختیها باشد تا بتواند در نشیب و فراز تبلیغ و دعوت، کاملا خویشتن دار و بردبار بوده و اختیار از کف ندهد.
امام هشتم (ع) در این مورد نکته ی دیگری را نیز متذکر می شود، آنجا که از حضرتش سؤال کردند که از یتیم شدن پیامبر چه بود؟ فرمود: «لئلا یحب علیه حق لمخلوق؛ تا حق اطاعت مخلوقی بر گردن او نباشد.» (زیرا پدر حق اطاعت بر گردن فرزند دارد). 

Sources

Keywords