برخى از مشكلات پیش روی تربیت دینى

طبق دیدگاههاى مختلف، دین جایگاهى مهم در تربیت دینی افراد دارد، اما نباید از نظر دور داشت که فرایند تربیت دینى نیز با مشکلاتى مواجه است. اگر تربیت دینى بخواهد داراى فایده باشد ضرورتا باید اشکالات موجود را برطرف نمود. باید توجه داشت که تجربه و آگاهى دینى یک امر قلبى است و نمى توان آن را به کسى تحمیل کرد. بنابراین، باید فضاى مدرسه را به نحوى طراحى کرد تا بچه ها خود به سوى تجربه کردن برخى احساسهاى مذهبى سوق پیدا کنند. موعظه و دستورهاى دینى نباید جایگاهى در روند تربیت دینى داشته باشند. مسئولیت انتقال دانش دینى نباید بر عهده یک معلم مشخص که به این جهت انتخاب شده است، باشد. در واقع وظیفه تمام معلمان است که در ساخت جو مذهبى مدرسه مشارکت داشته باشند. تحقق این وظیفه منوط به تطبیق رفتار و عمل معلمان با آرمانهاى مذهبى و انسانى است که در تربیت دینى پیشه خود کرده اند. بچه ها باید به طور خودکار (طبیعى) به سوى تبعیت از دین در موقعیتهاى واقعى زندگى تشویق شوند.
باید دقت کرد که تعصب، اعتقاد کورکورانه، حسادت و دید محدود از ذهن کودکان رخت بربندند. کودکان را باید در رویارویى با بحثها و استدلالات علمى و به طور کلى مطالبى که به دین مربوط مى شود آزاد گذاشت. در این صورت است که آنها مى توانند با فراگرفتن دیدگاه علمى نگاهى مقبول به امور بیافکنند.
به طور کلی چالش ها و مشکلات پیش روی تربیت دینى عبارتند از:

1. مؤسسات مذهبى باید به تمامى جنبه هاى تربیتى شخصیت انسان توجه کنند؛ چرا که تربیت یک بعدى تعارضات و مشکلات بسیارى را به دنبال دارد. مثلا، برخى مؤسسات دینى تنها براى احساسات مذهبى برنامه ریزى کرده و به جنبه هاى رشد عقلانى کم تر واکنش نشان مى دهند.

2. تربیت دینى مى بایست به مشارکت بیش تر مردم در اجتماع منجر گردد؛ از این رو، گاهى برخورد متصدیان تربیت دینى (در اثر کم توجهى به پیامدهاى برنامه هاى خود) موجب گوشه نشینى متربیان مى شود.

3. در تربیت دینى مى بایست به نحوه ارتباط میان دین و دنیا توجه کرد، به گونه اى که تضادى میان آن دو تصور نگردد، بلکه تلاش براى دنیا نیز با رعایت اهداف الهى امرى دینى تلقى شود.

4. معمولا مؤسسات دینى کم تر به رشد جسمى کودکان توجه دارند، حال آن که اختلال در رشد جسمى مانع رشد امور معنوى مى گردد.

5. با توجه به زمینه هاى دین گریزى در عصر حاضر، لازم است مربیان تربیت دینى، آموزه هاى دینى را با سهولت و آسان گیرى بیان کنند و از هرگونه سخت گیرى و ایجاد بدبینى اجتناب نمایند.

6. دین مجموعه اى از عقاید و اعمال و اخلاقیات است؛ چنانچه تربیت دینى به برخى از ابعاد دین خلاصه گردد، مشکلاتى را به همراه خواهد داشت.

7. در تربیت دینى باید از هر گونه افراط و تفریط خوددارى شود و «اصل تعادل و اعتدال» همواره مدنظر باشد.

اگر مؤسسات مذهبى نیز مانند دیگر مؤسسات آموزشى اهمیت به رشد همه جانبه افراد مى دادند بسیارى از مشکلات تربیت دینى برطرف مى شد. در حقیقت رشد معنوى فرد صرفا نتیجه رشد همه جانبه اوست. صرفا براى تحقق این هدف است که ما باید مؤسسات دینى را به عنوان مؤسسات تربیتى تلقى کنیم. در این راستا برخى از وظایف تربیت دینى که مقبول واقع مى شوند به شرح زیر است:
 

برخى از وظایف تربیت دینى

معمولا مشاهده مى شود که سازمانهاى دینى توجه زیادى به امور جسمانى نمى کنند. آنها معتقدند تلاش و کوشش در جهت جسم، انسان را به خوشگذرانى دنیوى ترغیب و متمایل مى سازد، حال آنکه، این امر مانع رشد معنوى وى مى شود. بنابراین، یکى از وظایف سازمانهاى دینى این است که به کودکان خاطر نشان کنند سلامت جسمانى آنها صرفا وسیله و ابزارى براى تحقق اهداف نهایى دینى است. از طرف دیگر مجذوب شدن در دستیابى به معنویت سبب چشم پوشى از بسیارى از ضروریات زندگى خواهد شد. این امر به نوبه خود انسان را از برآورده کردن نیازهاى ضرورى روزانه عاجز و منجر به فقر و متلاشى شدن اجتماع مى شود. نمونه بارز آن وضع اسفناک موجود در هند است که نتیجه تاکید بسیار بر معنویت و غفلت تمام عیار از تلاش لازم براى پیشرفت در عرصه زندگى مادى است.

تلاش مؤسسات مذهبى باید بر این امر استوار باشد که تمام چشم اندازهاى زندگى را پرورش دهند به نحوى که کودکان بتوانند مسیر خود را مطابق استعداد و توانایى خویش رقم بزنند. سازمانهاى دینى نباید گمان کنند رشد توانایى تعقل و تفکر آزاد در کودکان منجر به بروز مخالفت و ضدیت آنها با دین مى شود بلکه باید متوجه باشند که تنها در صورتى احساس مذهبى ثابت و مستمر باقى مى ماند که بر اساس دانش حقیقى استوار شده باشد. از این جهت، یکى از وظایف مؤسسات دینى توسعه روحیه علمى و رشد عقلانى در کودکان و اجتناب از غلطیدن آنها در خرافات است. ما هرگز نمى توانیم از جایگاه احساسات زیبایى شناختى در زندگى صرف نظر کنیم. این امر حتى از دیدگاه معنوى نیز مهم است. مجسمه ها و تصویرهاى زیبا که در کنیسه ها و برخى کلیساها یافت مى شود گواه بر این نکته است. از این جهت، یکى از دیگر وظایف مؤسسات مذهبى تلاش براى ترویج احساسات زیبایى شناختى است. در این صورت است که کودکان همواره راجع به آنچه که زیباست فکر مى کنند.

Sources

Keywords