آتاترک (مصطفی کمال پاشا)

مصطفی کمال پاشا (معروف به آتاتورک) نظامی و دولت مرد و بنیان گذار جمهوری ترکیه بود. او در سال ۱۸۸۰ میلادی در شهر تسالونیک در شمال یونان فعلی، که در آن زمان جزئی از امپراتوری عثمانی بود، به دنیا آمد. در ابتدا وارد ارتش عثمانی شد و در طرابلس لیبی با ایتالیایی ها جنگید؛ او در دهه اول قرن بیستم به همراه گروهی از افسران ترک، که ترک های جوان نامیده شدند، پایه های اصلاحات در ارتش و دولت را به نفع ملی گرایی ترک ها تثبیت کرد. در جنگ های بالکان به سمت فرماندهی رسید و در سال ۱۹۱۶ در تنگه داردانل و شبه جزیره قالیبولی در برابر انگلیسی ها مقاومت کرد و مانع فتح استانبول توسط نیروهای بریتانیا و متفقین در جنگ جهانی اول شد. او سپس در جبهه روس نبرد کرد.
در جنگ جهانی اول دولت عثمانی شکست خورد و مناطق بسیاری در شمال افریقا و حجاز، سوریه، عراق به دست کشورهای بریتانیا و فرانسه افتادند. قسمت هایی از اروپای شرقی نیز با حمایت فاتحان جنگ به استقلال رسیدند. در اواخر سال های جنگ اول جهانی ترکیه مورد هجوم فرانسه و ایتالیا از جنوب و یونان از شرق بود. آتاترک رهبری جنگ های چریکی رهایی بخش را به عهده داشت. در پایان جنگ جهانی اول مردم ترکیه از بی کفایتی خلیفه عبدالحمید و نظام عثمانی به تنگ آمده بودند و آتاترک رهبری قیام علیه خلافت و امپراتوری عثمانی را به عهده گرفت. درسال ۱۹۲۲ ترکیه مدرن با نظام جمهوری توسط ملی گرایان و گروه های مبارزه بر علیه اشغال بر پا شد. آتاترک از آن تاریخ تا سال ۱۹۳۵ رئیس جمهور ترکیه بود.
از جمله اقدامات مهم آتاترک ترویج ملی گرایی ترک، جدا کردن دین از سیاست، قانونی کردن حق برابری زنان با مردان و تغییر خط عربی به خط لاتین به منظور ترویج سواد آموزی بود. مصطفی کمال آتاترک در سال ۱۹۳۸ میلادی درگذشت. آرامگاه او (معروف به آنت کابیر) در شهر آنکارا قرار دارد. گفته معروف آتاتورک که شعار ملی ترکیه شده است: Ne Mutlu Türküm Diyene!‎ یعنی: چه خوشبخت است آنکه بتواند بگوید من ترکم!

Sources

Keywords