سوریه

سوریه کشوری است در خاورمیانه و پایتخت آن شهر تاریخی دمشق است. شام (یا شامات یا سوریه بزرگ) سرزمینی است در آسیای غربی در حد فاصل دریای مدیترانه، سواحل غربی فرات، مرز شمالی حجاز، مرز جنوبی روم شرقی قدیم و ترکیه فعلی. این سرزمین در حال حاضر شامل کشورهای سوریه، اردن، لبنان و فلسطین است و مرز بندی جدیدش در تحولات پس از جنگ جهانی اول روی داده است.
منطقه شامات پیش از آنکه تحت سلطه مسلمانان در آید، در تصرف امپراتوری روم شرقی بود. قبل از اسلام قبایل بزرگ عربی از جزیرة العرب به این دیار کوچیده بودند که مهمترین آن قبایل عبارت بودند از قضاعه، جذام، لخم، کلب، تَنوخ، سلیح، و بهراء. آنان به دلیل زندگی طولانی در جوار رومیان، غالبا به کیش نصرانی در آمده و آداب و رسوم آنها را پذیرفته بودند.

پس از بعثت پیامبر اسلام، دو جنگ به نام های سریه موته و غزوه تبوک بر ضد رومیان در منطقه شامات درگرفت. پس از رحلت پیامبر اکرم، شام در سال چهاردهم هجرت در عصر خلافت ابوبکر فتح شد و باقی مناطق نیز به مرور زمان در عصر خلافت عمر تصرف شد.
پس از فتح شام، حکومت آنجا به معاویة بن ابی سفیان واگذار شد. وی از آن تاریخ تا سال 35 قمری از سوی خلفای سه گانه حاکم بود تا اینکه در سال 35 با خلافت امام علی، از حکمرانی شام عزل شد، ولی او زیر بار نرفت و این نزاع به جنگ صفین منتهی شد.
پس از شهادت امام علی، معاویه با نیرنگ به حکومت رسید و شام را مرکز حکومت امویان قرار داد و تا سال 127 قمری پایتخت باقی ماند. از آن پس عباسیان، حمدانیان، فاطمیان مصر، سلاجقه و عثمانیان بر آن دیار حکومت کردند تا اینکه در قرون اخیر پس از سلطه غربیان، این سرزمین از هم متلاشی و به چند کشور عربی تقسیم شد.

موقعیت جغرافیایی و طبیعی سوریه
سوریه با ۱۸۵۱۸۰کیلومتر مربع وسعت، هشتاد و هفتمین کشور جهان است که در جنوب غربی قاره آسیا، کنار دریای مدیترانه و در همسایگی کشورهای ترکیه در شمال، عراق در شرق و جنوب شرقی، اردن در جنوب، اسرائیل در جنوب غربی و لبنان در غرب واقع شده است. آب و هوای آن در کناره ها و نواحی جنوب غربی معتدل و مرطوب (مدیترانه ای) و در سایر نقاط گرم و خشک است. بلندترین نقطه آن از دریا، جبل شیخ با 2814 متر ارتفاع است. از رودهای مهم آن می توان به فرات، خابور، عاصی، عفرین، قوین و دجله اشاره داشت که رود فرات، با 696/2 کیلومتر طولانی ترین آنها و حدود نیمی از آن در ترکیه و عراق جاری است. بندرهای مهم سوریه عبارت اند از لاذقیه، طرطوس و بانیاس که در کنار دریای مدیترانه واقع شده اند.

وجه تسمیه شام و سوریه
سوریه کنونی در گذشته بخش عمده ای از شام بوده است. سرزمین شام، کشورهای کنونی سوریه، لبنان، فلسطین و اردن را در بر می گرفته است و در حقیقت (الشام والشام) نامی بوده که جغرافیدانان عرب بر منطقه ای که از طرفی به دریای روم و بیابان ممتد از ایله تا فرات و از طرفی دیگر از فرات تا مرز روم محدود می شود نهاده اند؛ فضائل فراوانی در مورد شام ذکر کرده اند و بعضی از مورخان نیز احادیثی از محمد پیامبر اسلام در مورد فضائل آن ارائه کرده اند که به نظر می رسد این احادیث را وابستگان و محدثان اموی ساخته اند تا به نحوی سرزمین شام را در مقابل شهر پیامبر اسلام یعنی مدینة النبی، مطرح نمایند زیرا این سرزمین، مقر حکومتی بنی امیه بوده است. نام کنونی سوریه را فرانسویان پس از فروپاشی عثمانی و مستعمره نمودن این کشور از روی تاریخ کهن این بخش از جهان و آشوریان باستانی بر این سرزمین نهادند.

تاریخ سوریه
سوریه کنونی که در گذشته همراه با کشورهای اردن، لبنان، اسرائیل، بخشی از سرزمین شام محسوب می شد، سابقه ای بس دراز در تاریخ دارد که مورخان، این قدمت را به حدود پنج هزار سال پیش ‍ می رسانند. از آنجا که این سرزمین در طول مدت یاد شده، از فرهنگ و تمدن درخشانی برخوردار بوده، آثار و نشانه هایی از این تمدن بر جای گذاشته است.
قبل از تسلط مسلمانان بر این کشور، اقوام مختلفی از جمله: اقوام سامی، آموری، آرامی، مصری، آشوری، بابلی، یونانی، رومی و ایرانی که هر از چند گاهی این کشور را سکونت گاه خویش نموده و یا آن را در معرض تاخت و تاز قرار داده اند، نشانه هایی از تمدن خاص خویش را برای اعصار بعدی به یادگار گذاشته اند. با تصرف شام در سال سیزده یا شانزده هجری به وسیله سپاه اسلام، فرهنگ این دین جدید بر تمدن های چندین سده اقوام مذکور غلبه یافت.
در قرن های پنجم و ششم هجری که مقارن با جنگ های صلیبی بود، حکام بسیار مقتدر و دینداری در این کشور بر اریکه سلطنت نشسته و پرچم جهاد علیه صلیبی ها و رومیان را برافراشتند. کسانی چون نورالدین محمود زنگی شهید، سلطان صلاح الدین ایوبی، ملک عادل ایوبی، ملک ظاهر بیبرس، سیف الدوله حمدانی و... که نه تنها امور جنگی و نظامی را در رأس اقدامات خود قرار داده و به ایجاد پایگاههای نظامی، ساخت قلعه ها، حفر خندق ها و... پرداختند که امروزه وجود صدها اثر تاریخی از آن دوران بیانگر این مدعاست.
در قرون بعدی، ممالیک و سرانجام ترکان عثمانی پس از استیلا بر این سرزمین، سیاست پیشگامان خود را تداوم بخشیده و ضمن حفاظت و بازسازی آن آثار اسلامی، به احداث بناهای دیگری نیز پرداختند.

استان های سوریه
کشور سوریه دارای 14 استان یا (به عربی محافظة) است:
دمشق
ریف دمشق
قنیطره
درعا
سویداء
حمص
طرطوس
لاذقیه
حماه
أدلب
حلب
رقه
دیرالزور
حسکه

دمشق بزرگ ترین شهر و پایتخت سوریه است. حلب دومین شهر پرجمعیت سوریه است. دیگر شهرهای مهم و پرجمعیت سوریه عبارت اند از: اللاذقیه، حمص، حماه، دیر الزور، و معره النعمان.
در نقشه های دولت سوریه استان هاتای نیز که اکنون جزو خاک ترکیه است خاک سوریه محسوب می شود.
بلندی های گولان (عربی: جولان) که جزو خاک سوریه است امروزه در تصرف کشور اسرائیل است.

مردم سوریه
سوریه کشوری است با گروه های نژادی و قومیت های گوناگون. در این کشور به طور عمده عرب ها که حدود 90% جمعیت کشور را تشکیل می دهند زندگی می کنند (این تعداد شامل 400 هزار پناهنده فلسطینی نیز هست). کردها که 10% باقیمانده جمعیت را تشکیل می دهند از تبار آریایی هستند و بیشتر در نواحی شمال شرقی و شمالی کشور زندگی می کنند. همچنین در این کشور اقلیت های کوچک زبانی آرامی (آشوری) و ارمنی نیز زندگی می کنند.
وضعیت کردها در سوریه نسبت به دیگر کشورها ناگوارتر گزارش شده است. حکومت بعثی سوریه، برای این کشور که محل سکونت اقوام و گروه های زبانی متفاوت است تنها یک هویت می شناسد و آن هویت عربی است. موجودیت جامعه دو میلیونی کردها (و به قول منابع محلی ۳ الی ۴ میلیون) که ۱۰٪ ساکنین سوریه (با جمعیت ۱۹ میلیون) را تشکیل می دهند، همواره از جانب حکومت خاندان «اسد» انکار شده است. کردها، (همانطور که در ترکیه و عراق)، بزرگ ترین گروه اقلیت نژادی در سوریه نیز هستند.

علیرغم اینکه نواحی کردنشین آن فقیرترین قسمت های این کشور است در سال ۱۹۶۲ حکومت سوریه حق شهروندی صدها هزار تن از کردها را سلب نمود و حتی آنان را از آمار کشور نیز حذف کرد، که البته این تعداد، اکنون پس از گذشت بیش از ۴۰ سال افزایش یافته است. این تعداد از کارت شناسایی ملی (ID) محرومند که برای ضروری ترین، ابتدایی ترین و حیاتی ترین نیازهای خود همچون تحصیل، معالجه و غیره... ضروری است. در ۲۹ ژانویه ۲۰۰۶ برخی منابع اعلام داشتند که سوریه قصد بازگردانی حق شهروندی به افراد نامبرده رادارد.
بعد از اینکه حافظ الأسد، رهبر حزب بعث، در سال ۱۹۷۰، به سمت رئیس جمهوری سوریه رسید سرکوب و خفقان کردها و دیگر اقلیت های این کشور، به طور قابل ملاحظه ای تشدید یافت. بعثی های سوریه عملیاتی مشابه و هم زمان با صدام حسین رهبر حزب بعث عراق و رئیس جمهور وقت این کشور که در کردستان عراق انجام می داد و حملات یا عملیات تعریب (عربی کردن منطقه) نامیده می شد را شروع کردند.
در مارس ۲۰۰۴ به دنبال یک مسابقه محلی فوتبال در شهر کردنشین قامشلی، نیروهای نظامی سوریه به سرکوب و کشتار مردم این شهر پرداختند که منجر به چندین روز درگیری میان مردم و نیروهای مسلح حکومتی شد و بیش از ۳۰ کشته و صدها مجروح به جای گذاشت و شمار بیشتری نیز بازداست و روانه زندان ها شدند.

مذاهب و فرق مذهبی در سوریه
مسلمانان این کشور 86% جمعیت این کشور را تشکیل می دهند و مسیحیان که 5/13% جمعیت آن را بخود اختصاص می دهند اقلیت نسباً چشمگیری در این کشور می باشند. حدود پنج هزار یهودی نیز در دمشق و اطراف آن زندگی می کنند.

Sources

Keywords