عین الدوله

شاهزاده عبدالمجید میرزای قاجار، معروف به "عین الدوله"، صدراعظم زمان مظفرالدین شاه قاجار و از مخالفان سرسخت مشروطیت ایران. پدرش سلطان احمد میرزا که پسر فتحعلی شاه بود. عین الدوله در سال 1261 هـ ق، در تهران متولد شد و در زمان ناصرالدین شاه، دوره اولیه زندگی را گذراند. ناصرالدین شاه او را به تبریز، نزد ولیعهدش مظفرالدین میرزا فرستاد. عین الدوله در آنجا مورد توجه ولیعهد قرار گرفت تا اینکه او دخترش "انیس الدوله" را به عقد عین الدوله در آورد و بعد عین الدوله، پیشکار ولیعهد (مظفر الدوله) در سال 1309 هـ ق شد و ترقی کرد و سال 1310 هـ ق، لقب عین الدوله گرفت. بعد از کشته شدن ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه در سال 1313 هـ ق، به سلطنت رسید و در سال 1319 ق، عین الدوله حاکم تهران و سال 1321 ق، وزارت داخله را مقام گرفت و یک سال بعد یعنی 1322 تا 1324 ق صدراعظم شد. در نهضت مشروطیت، علما و تجار تهران که از استبداد او به تنگ آمده بودند در مسجد جامع و حضرت عبدالعظیم و قم، متحصن شدند و عزل عین الدوله را خواستند. با این اعتراض، عین الدوله معزول شد و مظفرالدین شاه، نصرالله خان مشیرالدوله را به جای او، صدراعظم خود کرد. عین الدوله هم مدتی در املاک خود در خراسان رفت و اقامت کرد.
بعد از مرگ مظفرالدین شاه، در دوران سلطنت محمدعلی شاه، او مجددا مورد توجه و مشورت قرار گرفت و در جنبش مشروطه خواهی در انقلاب آذربایجان، شاه او را برای سرکوبی قیام تبریز و دفع مجاهدین و مشروطه طلبان، مأمور کرد ولی موفقیتی حاصل نشد. بعد از فتح تهران به دست مجاهدین و تحصن محمدعلی شاه به سفارت روس، عین الدوله بر خلاف بسیاری از مستبدین دیگر که به سفارتخانه ها متحصن شدند، به اتفاق چند نفر از اقوام خود، پیاده به بهارستان آمد و خود را تسلیم مجاهدین و رؤسای ملت کرد و این اقدامش، باعث شد که رؤسای مشروطه و مجاهدین، او را با احترام بپذیرند و به او آزاری نرساندند. او با اینکه تا آخر عمر مخالف مشروطه بود ولی در زمان سلطان احمدشاه قاجار، دو بار در سال های 1294 هجری شمسی و 1296 هجری شمسی، رئیس الوزراء شد. در سال 1306 هجری شمسی در تهران درگذشت.

Sources

Keywords