هوسرل

تولد، زندگی و تحصیل

ادموند گوستاو آلبرشت هوسرل (1938-1859) در پروزنیتس موراویا (واقع در امپراطوری اتریش، مجارستان سابق و چکسلواکی امروز) متولد شد. وقتی تحصیلات دانشگاهی خود را شروع کرد علاقه زیادی به ریاضیات و علوم طبیعی پیدا کرد. نخست در سال 1876 به لایپزیگ رفت و در آن جا در کلاس درس ویلهلم وونت (1920-1823)، بنیان گذار روان شناسی تجربی حاضر شد، هر چند وونت تأثیر خاصی بر او نگذاشت. بعد از دو سال به برلین رفت تا عمدتا به تحصیل ریاضیات بپردازد. سپس به وین رفت و در آنجا رساله دکترایش را درباره مسأله ای ریاضی نوشت و در سال 1883 دکترای خود را اخذ کرد.
پس از آن مدتی کوتاه به عنوان استادیار در دانشگاه برلین به تدریس ریاضی پرداخت و در سال 1884 به وین مراجعت کرد و در آن جا به جمع شاگردان فرانتس برنتانو (1917-1839) پیوست و از (1884 تا 1886) پیش برنتانو فلسفه خواند. در این دوران برای تعمیق بیشتر در ریاضیات به فلسفه متمایل شد و زیر نظر شاگرد برنتانو، کارل شتومپف (1917-1838) رساله دکترای دیگری با عنوان فلسفه علم حساب گذراند. روابط هوسرل و شتومپف صمیمانه بود و در واقع به پاس قدردانی از محبت های شتومپف بود که هوسرل کتاب پرآوازه خود به نام «پژوهش های منطقی» را در سال 1900 به وی اعطا نمود. در دوره زندگی در وین شاگرد دو ریاضی دان معروف بود؛ کارل وایرشتراس (1897-1815) و لئو پلدکرونکر (1891-1823) گوینده این جمله معروف که: «خداوند عددهای صحیح را آفرید و انسان هر چیز دیگر را.»

هوسرل و فرانتس برنتانو

فرانتس برنتانو کشیشی کاتولیک و استاد دانشگاه ورتسبورگ بود و به سبب رساله ای که در مخالفت با عصمت پاپ در 1869 نوشت (که در شورای یکم واتیکان به تصویب رسیده بود) روابطش با کلیسا تیره و تار شد و از مقام استادی (مقامی که به عنوان کشیش بر آن منصوب شده بود) استعفا داد و کلیسا را ترک کرد.
برنتانو از جهات زیادی بر هوسرل اثر گذاشت و به خاطر وی بود که هوسرل فلسفه را به عنوان کار اصلیش در زندگی انتخاب کرد و حتی باید گفت که تعلیمات و آموزش های برنتانو بود که ذهن هوسرل را برای فلسفه پدیدار شناختی بارور ساخت. از آن جایی که عقاید فلسفی برنتانو شالوده این فلسفه جدید است وی پیشتاز نهضت پدیدار شناختی هم شناخته می شود. هوسرل خود نیز همواره می گفت که برنتانو «تنها معلم فلسفه او» بود و خود را مرهون او می دانست. هوسرل از نظر شخصیت نیز شدیدا تحت تأثیر برنتانو واقع شد و به همین لحاظ فکر می کرد که او هم مانند استادش در زندگی رسالتی دارد که باید آن را به انجام برساند. رسالت او طلب و تکاپو برای دستیابی به بنیادی تزلزل ناپذیر برای یاد می کرد. آخرالامر این دو نفر به خاطر این که برنتانو شدیدا با برخی نظریات هوسرل مخالف بود، به شیوه ای هوشمندانه از هم جدا شدند. هر چند که دوستیشان همچنان محفوظ ماند. آخرین ملاقات آنان در سال 1907 در فلورانس و در زمانی صورت گرفت که برنتانو 69 سال از عمرش می گذشت و بینایی خود را از دست داده بود.

فعالیت دانشگاهی

هوسرل بعد از اتمام تحصیلات، فعالیت دانشگاهیش را در دانشگاه هاله آغاز نمود. وی به مدت 14 سال در آن دانشگاه تدریس کرد. در سال 1901 با سمت دانشیاری به دانشگاه گوتینگن رفت و تا سال 1916 یعنی به مدت 15 سال در آن جا ساکن شد. هوسرل در میان دانشجویان این دانشگاه گروه خاصی را برای بحث درباره پدیدارشناسی گرد هم آورد. در سال 1916 در دانشگاه فرایبورگ به استادی انتخاب شد و تا زمان بازنشستگیش در سال 1929 در این سمت باقی ماند. وی در طول این مدت و نیز پس از بازنشستگیش سخنرانی هایی را در دانشگاه های مختلف در لندن، پراگ، وین و پاریس در مورد پدیدارشناسی ایراد کرد. مارتین هیدگر، فیلسوف معروف از همکاران هوسرل در دانشگاه فرایبورگ بود که بعدها به توصیه هوسرل، جانشین وی در این دانشگاه شد. هوسرل در سال 1938، در سن 79 سالگی در فرایبورگ در گذشت.

آثار

فهرست کاملی از آثار هوسرل در دست نمی باشد چون هنوز بسیاری از آنها به چاپ نرسیده اند. بیش از 7000 صفحه از نوشته های هوسرل تا کنون به آلمانی منتشر شده است و حدود 40000 صفحه از آنها به صورت دست نویس باقی مانده است که همگی در دانشگاه لوون بلژیک در کمال مراقبت جمع آوری و ضبط شده است و به تدریج بعضی از آنها منتشر شده و می شود. آثار منتشر نشده ای که بعد از فوت هوسرل باقی ماند، شاگردش R. Van Breda برای این که آثار استاد از تلف شدن به دست نازی های آلمان مصون بماند، مخفیانه کتاب ها و دست نوشته های استاد را از فرایبورگ به لوون بلژیک منتقل ساخت و در آرشیو هوسرل محفوظ داشت و به طبع و نشر آثار کامل وی با عنوان، (Husserliana Nijhoff, La Haye) همت گماشت.
آثاری که از هوسرل تا کنون به انگلیسی ترجمه شده اند به شرح زیر است:
1. فلسفه علم حساب Philosophy of Arithmetic
2. پژوهش های منطقی Logical Investigations
3. منطق صوری و استعلایی Formal andTranscedental Logic
4. فلسفه همچون علم متقن Philosophyas Rigorous Science
5. خطابه های پاریسی The Paris Lectures
6. تجربه و حکم Experience and Judgement
7. تأملات دکارتی Cartesian Meditations
8. پدیدارشناسی و انسان شناسی Phenomenology and Anthropology
9. پدیدارشناسی وقوف درونی از زمان The Phenomenology of Internal time - Consciousness
10. ایده پدیدارشناسی The Idea of Phenomenology
11. پدیدارشناسی و مبانی علوم Phenomenology andFoundation of The Science
12. بحران علوم اروپایی و فلسفه استعلایی
The crisis of European Sciences andTranscendental Philosophy
13. ایده های راهگشا به یک پدیدارشناسی محض و به فلسفه ای پدیدار شناختی
Ideas Pertaining to a pure phenomenology and to a Phenomenological philosophy

Sources

Keywords