دیوان اسرار (اشعار حاج ملاهادی سبزواری)

حکیم ملاهادی بن مهدی سبزواری صاحب ذوقی شاعرانه بوده و مضامین حکمی و عرفانی و فلسفی را به نظم در آورده است. از لحاظ ادبی شعرش متوسط ولی شورانگیز و دلپذیر و پر معنی می باشد و چنان که خود گفته تخلص اسرار می کرده است. اغلب نزدیک به تمام غزلیات او رنگ و بوی اشعار لسان الغیب را دارد و به استقبال او رفته و از افکار او الهام گرفته است.

زندگینامه حاج ملاهادی بن مهدی سبزواری:
ملاهادی بن مهدی بن حاج میرزا هادی بن میرزا مهدی بن محمدصادق سبزواری در سال 1212 هجری قمری در سبزوار متولد شد. ایشان یکی از بزرگترین حکیمان و عارفان قرن 13 هجری قمری و از نامدارترین شاگردان و شارحان حکمت صدرایی است. حکیم سبزواری 7 ساله بود که پدرش مرد. در ده سالگی برای تحصیل به مشهد مقدس رفت و ده سال اقامت کرد. شهرت حکمای اصفهان او را برای تحصیل عرفان و فلسفه به اصفهان کشید و حدود هفت سال در آنجا اقامت کرد سپس به مشهد مراجعت کرد و در مدرسه حاج حسن به تدریس پرداخت. آنگاه عازم بیت الله شد. در مراجعت اجبارا دو سه سالی در کرمان اقامت کرد و به تربیت نفس و ریاضت پرداخت. در همه مدتی که آنجا بود به کمک خادم مدرسه به خدمت طلاب قیام کرد و بعد دختر همان خادم را به زنی گرفت و رهسپار سبزوار شد. قریب به چهل سال بدون آنکه حتی یک نوبت از آن شهر خارج شود در آنجا توقف کرد و به کار مطالعه و تحقیق و تدریس و تألیف و عبادت و ریاضت نفس و تربیت شاگردان پرداخت تا در عصر روز بیست و پنجم ذی الحجه سال 1289 قمری در سبزوار درگذشت. آرامگاه او در دروازه نیشابور سبزوار (اکنون معروف به فلکه زند) قرار دارد. حاج ملاهادی سبزواری در شعر و اسرار تخلص می کرد.
اساتید: حاج ملاحسین سبزواری، آقا محمد علی نجفی، حاج محمدابراهیم کلباسی و...
شاگردان: آخوند ملا محمد سبزواری، کاظم خراسانی، ادیب نیشابوری و...
آثار: اسرار الحکم، شرح مثنوی، شرح دعاء الصباح، شرح الاسماء و...

ساختاربندی کتاب:
* اسرار و شخصیت مداحی حکیم سبزواری:
1- پیغمبر اکرم (ص)
2- ساقی کوثر
3- پنج تن آل کسا
4- حافظ (لسان الغیب)
5- محمدشاه قاجار
* اسرار و صنایع بدیعی لفظی و معنوی: اسرار در هنر شعر بسیار به صنایع بدیعی اعم از لفظی و معنوی نظر داشته و بیشتر صنعتی که به کار برده عبارت است از: تجنیس، مراعاة النظیر، تشبیه، توریه، اشتقاق. این اثر حکیم سبزواری با عناوین مختلف به چاپ رسیده از جمله: دیوان اسرار، مطلع الانوار، کلیات اشعار فارسی حکیم سبزواری، دیوان اشعار و...
1- بخش اول: پیشگفتار مصحح
2- بخش دوم: فهرست تفصیلی مندرجات
3- بخش سوم: مقدمه در شرح احوال و آثار و افکار حکیم سبزواری شامل:
 1- فصل اول: شرح زندگی حکیم سبزواری
 2- فصل دوم: حالات و کرامات حکیم سبزواری
 3- فصل سوم: حوزه سبزواری
 4- فصل چهارم: تألیفات حکیم سبزواری
 5- فصل پنجم: موسیقی شناسی حکیم سبزواری
 6- فصل ششم: شعر و شاعری و شعور اجتماعی حکیم سبزواری
 7- فصل هفتم: پایان مقدمه و نتیجه کلام
4- بخش چهارم: دیوان اسرار: 1- غزلیات 2- اشعار متفرقه اسرار
5- بخش پنجم: اشعار فرزند زادگان حاج ملاهادی سبزواری
این کتاب در سال 1370 توسط نشریات ما در تهران منتشر شده است. مقدمه از استاد علی فلسفی و به کوشش احمد کرمی، چاپ دیگر کتاب در سال 1380 توسط انتشارات بعثت در تهران بوده که با تصحیح و متد حسن امین بوده است.

Sources

Keywords