عبادت و اعمال دینی در آیین سیک

فستیوال های منحصر به فرد دین سیک
مواقعی هستند که کتاب آدی گرانت از ابتدا تا انتها بدون وقفه خوانده می شود. (آکاندپات ها). این مناسبت ها شامل «گورپورب ها»، سال روز تولد یا مرگ یکی از «گوروها»ست و این قرائت به صورت یک اقدام همگانی و جمعی انجام می شود. این مناسبت ها تنها فستیوال های منحصر به فرد دین سیک هستند؛ زیرا ریشه های جشن ها و مناسبت های دیگر آیین سیک مانند ویساکهی، دیوالی و هولا موهالا را می توان در آیین هندویی جستجو کرد. هر چند که هر یک از آن ها در آیین سیک معنای متمایزی دارند. بعضی از مواقع نیز خانواده های سیک، مراسم قرائت پشت سر هم کتاب مقدس را به عنوان نشانه تقوا و پرهزکاری دینی قبل از یک ازدواج و یا بازگشایی تجارت خانه جدید انجام می دهند.

آداب ختم آدی گرانت
آداب ختم آدی گرانت معمولا طوری برنامه ریزی می شود که دقیقا 48 ساعت طول بکشد و نزدیکی های صبح تمام شود. از آن جایی که کتاب گورو گرانت صاحب، در شکل چاپی آن، در همه جای دنیا 1430 صفحه است، خانواده ها همواره نمی توانند مراسم ختم آن را به جا آورند. این کار ممکن است یک تا دو هفته طول بکشد و در آن دوستان و اعضای فامیل، عصرها بعد از کار روزانه، گردهم جمع شوند تا در این ممارست معنوی شرکت کنند.

دو جزو خاص در مراسم دینی سیکها
در اکثر مراسم دینی، در مقطعی خاص از مراسم، دو جزو خاص اتفاق می افتند که آن عمل عبادی خاص را به پایان می رسانند. اولین جزو بر زبان راندن دعایی رسمی است (آرداها) که از طرف یکی از اعضای جمعیت خطاب به کتاب مقدس ادا می شود، جزو دوم نیز شرکت کردن در «کاراه پراساد» است که حلوای گرمی است که بین حاضران تقسیم می شود. این که همه افراد حاضر در خوردن این خوراک نمادین سهیم می شوند نشانه برابری همگان و طرد محدودیت های نظام طبقاتی کاست است که غالبا موانع هم سفره شدن را جامعه هندویی هستند.

مراسم خاص و متمایز تشرف به نظام سیک
مراسم خاص و متمایز تشرف به نظام سیک به نام «آمریت پاهول» و یا «کانده کاآمریت» نیز حول محور گوروگرانت صاحب متمرکز است و حتما باید در حضور این کتاب مقدس انجام شود. در سال 1699 وقتی نظام خالصه دین سیک بینان گذاشته شد، این کار در حقیقت به معنای برقرای مجدد همین آیین ورود و تشرف بود. پنج عضو خالصه، که هر کدام یکی از پنج نشانه مشخص سیک بودن یا پنج حرف کاف (k) را بر تن دارند (کش، موی کوتاه نکرده؛ کانگا، شانه؛ کارا، مچ بند فولادی؛ کیرپان، خنجر و کچ، شورت کوتاه) و در مورد مردان هم چنین عمامه خاص سیک ها، مقداری شکر را به کمک یک «کاندا»، شمشیر کوتاه دولبه، در آب حل می کنند، در حالی که همزمان سرودهای مقرر شده از کتاب آدی گرانت و بعضی ابیات انشا شده توسط گوروی دهم را زیر لب زمزمه می کنند. سپس از این شربت (آمریت) به چشم ها و موهای مرد و یا زنی که دارد مشرف می شود می مالند و پس از آن نیز قدری از شربت را می دهند که بنوشد. آنان سپس سوگندهایی را به جا می آورند که از جمله شامل انجام عمل ذکر و یا «نام سمیران» و تامل روی سروده های گوروها به صورت روزانه، بر تن کردن پنج نشانه یاد شده و سپس تکرار واژه های «مول مانترا» و یا شهادت نامه مختصر و موجز اعتقاد دینی است که خود گورو نانک آن را تالیف کرده است و ترجمه آزاد آن بدین صورت است: «یک حقیقت جاودانه متعالی وجود دارد؛ یکتای حقیق؛ که در ذات (فطرت) تمام موجودات قرار دارد؛ نگه ندارنده همه چیز؛ خالق همه اشیا؛ خدایی که در کنه خلقت قرار دارد؛ خدایی فارغ از ترس یا عداوت؛ فراتر از زمان؛ فراسوی تولد یا مرگ؛ ذاتا متجلی؛ که از طریق فیض و لطف گوروی خویش شناخته می شود». در مول مانترا، گورو تجلی و ظهور خداوند، یا خدای متجلی است.

موقعیت آیین سیک در محیط اجتماعی هند
آیین سیک هرگز در جدا ساختن خویش از محیط اجتماعی هندویی خود موفق نبوده است. در حقیقت، اکثر هندوها سیک ها را به چشم هندوهایی رافضی نگاه می کنند. آیین سیک، به عنوان یک دین اقلیت که درون سنت عظیمی چون هندوئیسم قرار داشته، تازه اگر از حضور نیرومند اسلام نامی به میان آوورده نشود، این که اصلا به حیات خویش ادامه داده امری بسیار برجسته و خارق العاده است. این که آیین سیک دست آوردهایی چنین داشته، سهم عمده آن به خاطر محوریت کتاب گوروگرانت صاحب به عنوان پایه اعتقاد و عمل دینی سیک ها نیز به جود آوردن افتخاری عظیم در میراث دینی سیک است. هرچند در عمل، سیک ها هرگز خود را کاملا از زیر نفوذ نظام طبقاتی کاست، به ویژه، مثلا در امر ازدواج، آزاد نکرده اند تساوی کامل زنان نیز، در عمل، تنها به همان اندازه جوامع دیگری که ادعای برابری ایدئولوژیک زنان و مردان را دارند واقعیت دارد. مفهوم هندویی ناپاکی و آلودگی هنوز به طور کامل از حیات سیک ها رخت برنبسته است، هر چند این امر علی رغم تعالیم مکرر گوروها بوده است. این مطلب را می توان در کاربرد «آکاندپات ها» یا تطهیر و پاکسازی یک ساختمان و دلایلی که بعضی از سیک ها برای گیاهخوار بودن ارائه می کنند مشاهده کرد. تجربه قرن هجدهم، شهادت دو تن از گوروها و خاطره اخیر تنش بین مسلمانان و سیک ها قبل از تقسیم هند و در خلال آن، در انتهای دوره «راج»، هنوز نیز بر روابط بین این دو دین تاثیر می گذارد. هر چند تاکید زیاد آیین سیک بر تساهل و تسامح و همزیستی مسالمت آمیز بر پایه احترام متقابل می باشد و شیوه مواجهه و برخورد آن با اعتقادات دینی دیگر تکثرگرایانه (پلورالیستی) است. دین سیک هیچ مشکلی در پذیرفتن این مطلب ندارد که تمام ادیان توحیدی اخلاقی از جانب خداوند آمده اند.

Sources

Keywords