مشکاة الانوار

این کتاب یکی از آثار و تألیفات علامه ملا محمد باقر مجلسی است. مشکات الانوار چراغدان نور الهی است، چراغدانی که از نور آیات قرآن و کلام اهل بیت (ع) بهره گرفته است. برخی این اثر را خلاصه کتاب "عین الحیاه" می دانند. محمد باقر بن محمد تقی مجلسی چنین می گوید: «به دلالت آیات بینات و هدایت روایات واضحه الدلالات، چنین معلوم گردیده که نماز و تلاوت قرآن و دعا از اعظم عبادت بدنیه اند و چون شرایط و آداب و اسرار نماز در رساله ترجمه الصلوه بیان شده چنین به خاطر فاتر رسید که رساله ای در بیان فضیلت قرآن مجید و فضایل سور کریمه آن که از طریق اهل بیت (ع) منقول گردیده باشد و شرایط و آداب تلاوت و فضیلت دعا و شرایط و آداب و وظایف قلبیه و بعضی از اذکار ضروریه و ادعیه و تعقیبات مختصره که به اسانید معتبره منقول گردیده، نوشته شده است.»

معرفی اجمالی نویسنده:
علامه ملا محمد باقر مجلسی در دار السلطنه اصفهان متولد شد. تولد ایشان در خانواده علم و فضیلت و در عصر مرجعیت میرداماد فقیه و فیلسوف نامی اتفاق افتاد. علامه مجلسی در اواسط نیمه دوم سده یازدهم هجری و ده سال اول سده دوازدهم مشهورترین دانشمند فقیه و محدث نامی شیعه امامی، و شیخ الاسلام اصفهان و سرآمد علمای آن شهر عالم پرور بوده است. علامه سومین پسر ملا محمد تقی مجلسی است که او نیز از مفاخر علمای شیعه است و در اواخر حکومت صفویه با پشت کار فوق العاده و حوصله پر توانش توفیق یافت از راه تألیف و تصنیف کتاب ها و تدریس علوم و فنون اسلامی و تعلیم و تربیت شاگردان بسیار و اداره امور دینی شیعیان عصر خویش، آن چنان خدمت مثبت و سازنده ای به مردم مسلمان و شیعه ایران کند که هیچ مرجع روحانی دیگری چنین توفیقی نیافته است. بیشتر تحصیلات او در علوم دینی در خدمت پدر بزرگوارش بود
علامه از محضر بزرگانی چون ملاحسنعلی شوشتری، آقا حسین محقق خوانساری، میرزا رفیع الدین طباطبائی نائینی، شیخ عبدالله بن جابر عاملی، شیخ محمد جبل عاملی (نوه شهید ثانی)، ملا محمد صالح مازندرانی (شوهر خواهرش) و بسیاری دیگر از علما و فضلا کسب فیض کرد و اجازه گرفت. مدتی نیز در خدمت فقیه و حکیم نامی "ملا محسن فیض کاشانی" در فنون مختلف علمی بود و از او نیز اجازه گرفت. از میان 211 نفر شاگردان مسلم او که در یک کتاب نامشان آمده، بعضی از شاگردانش را که مشهور ترند، نام می بریم: 1- سید نعمت الله جزایری، 2- میرمحمد صالح خاتون آبادی، 3- ملا ابوالحسن شریف عاملی، 4- حاج محمد اردبیلی، 5- میرزا عبدالله تبریزی اصفهانی (مؤلف ریاض العلماء)، 6- ملا محمد سراب تنکابنی، 7- میرمحمد حسین خاتون آبادی (نوه دختری علامه)، 8- ملا رفیعا گیلانی، 9- سید ابوالقاسم خوانساری. اگر چه به گفته بزرگانی چون سید نعمت الله جزایری، شاگردان مجلسی را بیش از هزار نفر گفته است، از دانشمدان و مردان نامی معاصر با علامه مجلسی هم می توان فقط به نام چند نفر از جمله ملا محمد باقر سبزواری، شیخ حر عاملی، سید هاشم بحرانی، آقا جمال الدین خوانساری، شیخ محمد علی حزین لاهیجی اشاره کنیم. علامه مجلسی دو همسر داشته است که از همسر اول صاحب یک پسر و دو دختر شد و از همسر دوم خود صاحب یک پسر و یک دختر شد. گفته شده که علامه همسر سومی هم داشته که از آن صاحب دو پسر و دو دختر شد. علامه در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان سال 1110 هـ.ق در اصفهان شهر خود به جهان باقی شتافت. ایشان را در کنار مسجد جامع، پایگاهش و نزدیک خانه اش، جنب پدر علامه اش ملا محمد تقی مجلسی مدفون کردند. آرامگاه او در کنار مسجد جامع اصفهان واقع است.

ساختار بندی کتاب:
این کتاب شامل 3 تنویر به شرح زیر است:
تنویر اول: در بیان فضیلت قرآن و حامل آن: شامل 9 کوکب:
کوکب اول: در بیان فضیلت قرآن
کوکب دوم: در بیان فضیلت حامل قرآن
کوکب سوم: در بیان صفات قراء قرآن و اصناف ایشان
کوکب چهارم: در بیان آداب خواندن قرآن
کوکب پنجم: در کیفیت ختم قرآن
کوکب ششم: در ثواب تعلیم و تربیت و حفظ قرآن
کوکب هفتم: در ثواب قرائت قرآن
کوکب هشتم: در بیان فضیلت تلاوت قرآن و نگاه داشتن قرآن
کوکب نهم: در بیان فضایل و فواید بعضی از آیات و سور کریمه قرآنی

تنویر دوم: در بیان فضل دعا و شرایط و آداب آن: شامل 3 نجم:
نجم اول: در بیان فضیلت دعا و فواید آن
نجم دوم: در توضیح مجملی از شرایط و آداب دعا
نجم سوم: در بیان سبب مستجاب نشدن بعضی از دعاها

تنویر سوم: در ذکر بعضی از اذکار و دعوات و تعقیبات شامل دو باب:
باب اول: در بیان فضیلت اذکار شامل شش فصل:
فصل اول: در فضیلت تسبیحات اربع
فصل دوم: در ثواب تهلیل است و ثواب آن
فصل سوم: در فضیلت سبیح است
فصل چهارم: در فضیلت تحمید و انواع محامد
فصل پنجم: در فضیلت استغفار
فصل ششم: در فضیلت اذکار متفرقه
باب دوم: در بیان اذکاری که مخصوص وقتی چندند شامل 7 فصل:
فصل اول: در تعقیب نماز صبح و شام و اذکاری که در صبح و شام باید خواند.
فصل دوم: در اذکار و ادعیه ای که در عقب هر نماز باید خواند
فصل سوم: در تعقیب مخصوص نماز ظهر
فصل چهارم: در بیان تعقیب مخصوص نماز عصر
فصل پنجم: در بیان تعقیب مخصوص نماز خفتن
فصل ششم: در بیان سجده شکر
فصل هفتم: در بیان اذکاری که در هنگام خواب باید خواند.

Sources

Keywords