اسباب بهشت در روایات

روایات اهل بیت (ع) بیان و تفسیر آیات نورانی قرآن کریم است و در این کتاب ذیل هر آیه روایت یا روایات مناسبی به نگارش آمد، با این همه گاهی در برخی روایات تأکید فراوان می شود تا موضوعی که بدان اهتمام جدی است کاملا نمایانده شود.

اشاره
1ـ بسیاری از احادیث مأثور از لحاظ رجال سند بررسی نشده و جرح و تعدیل راویان آنها صورت نگرفته است.
2ـ برخی از آنها مقطوع، مرفوع، موقوف، مرسل یا مسند ضعیف است و بعضی از آنها از اعتبار نسبی برخوردار است.
3ـ عدم حجیت خبر واحد در غیر فروع فقهی بحث خاص خود را دارد. غرض آن که، لازم است به این چند مطلـب در بحث روایی توجه شود. البته از مجموع آنها دعوی تواتر اجمالی درباره ی آنها گزاف نخواهد بود و مطالب قابل اعتماد استفاده می شود. اکنون برخی از اسباب بهشت در روایات بیان می شود:

توحید، ولایت و اخلاص، مهم ترین سبب
1ـ پیامبر اسلام (ص) رسالت خود را با جمله ی زیبا، دلنشین و سعادت آفرین "قولوا لا إله إلا الله تفلحوا" آغاز فرمود. این جمله ی زیبا که قداست سراسر آن را فرا گرفته کاملا می درخشد و با گذشت زمان هر روز بر جلوه ی تابناک و درخشش چشمگیر آن افزوده می شود. جهانی که زرق و برق صنعت چشم و گوش او را پر کرده به خوبی خود را نیازمند این گوهر بی بدیل احساس می کند.
آری این کلمه با شرایطی که همراه آن است جدا بهشت آفرین است. پیامبر اسلام (ص) فرمود: "التوحید ثمن الجنة". نیز، فرمود: "فبالتوحید حرم أجساد أمتى علی النار" امامان شیعه (ع) نیز مفاد این حدیث را بازگو فرموده اند.
2ـ امام هشتم حضرت علی بن موسی الرضا (ع) هنگام سفر به مرو هنگام ترک شهر نیشابور فرمود: «قال: سمعت أبى موسی بن جعفر یقول... سمعت رسول الله (ص) یقول: سمعت جبرئیل یقول: سمعت الله جل جلاله یقول: لا إله إلا الله حصنى فمن دخل حصنى أمن عذابى... بشروطها و أنا من شروطها؛ پیامبر (ص) فرمود: حق تعالی می فرماید: "لا اله الا الله" دژ من است، کسی که داخل این حصار محکم شود از عذاب من در امان است، سپس امام (ع) به راه خود ادامه دادند و پس از مقداری حرکت فرمودند: با شرایط آن و من یکی از آن شرط ها هستم.»
3 ـ مردی از رسول خدا (ص) پرسید: یا رسول الله! آیا بهشت را می توان خرید (هل للجنة من ثمن؟) چنان که عده ای بهشت را احتکار کرده و در انحصار خود می دانند و می گویند: «لن یدخل الجنة إلا من کان هودا أو نصاری؛ هرگز کسی جز آن که یهودی یا نصرانی باشد به بهشت در نخواهد آمد.» (بقره/ 111) پیامبر (ص) در پاسخ او سخنی به این مضمون فرمود: کلید بهشت اعتقاد به توحید، اخلاق و عمل صالح و دوست داشتن اهل بیت من است. [بهشت را هرگز با متاع دنیا نمی توان خرید و بازار بهشت فروشی هرگز در صومعه و کلیسا و دیر (و به دست راهبان و کشیشان و...) نیست، بلکه بهشت در کنار انسان و در جان او و در گرو تخلق او به اخلاق الهی است؛ باید اندیشه و عمل صالح در جان و اعضا و جوارح آدمی نقش ببندد تا بتواند بهای بهشت را بپردازد.] فرمود: آری بهشت را می فروشند و بهای آن "لا إله إلا الله" است. قال: نعم. قال: ما ثمنها؟ قال: لا إله إلا الله، یقولها العبد مخلصا بها. قال: و ما إخلاصها؟ قال: العمل بما بعثت به فى حقه وحب أهل بیتى، قال: فداک أبى و أمى و ان حب أهل البیت لمن حقها؟ قال: إن حبهم لأعظم حقها. اما توحید نیز شرط و بلکه شرایط دارد و یکی از آنها ولایت و امامت خاندان معصوم پیامبر اکرم (ص) است؛ چنان که در حدیث فوق به آن اشاره شد.
4ـ پیامبر اکرم (ص) در حدیث دیگر نیز اخلاص را ضمیمه کرد و فرمود: «إن لا إله إلا الله کلمة عظیمة کریمة علی الله عزوجل ومن قالها مخلصا استوجب الجنة ومن قالها کاذبا عصمت ماله ودمه وکان مصیره إلی النار؛ هر کس از روی اخلاص کلمه توحید را بر زبان جاری کند حق رفتن به بهشت دارد، اما اگر محتوای آن را باور نداشته باشد و تنها آن کلمه را با زبان و به دروغ ادا کند مال و جانش محفوظ خواهد بود، ولی سرانجام دوزخی است.» بنابراین، توحید از روی اخلاص آن است که همراه ایمان به ولایت و امامت ائمه طاهرین و پیشوایان دین (ص) و از روی باور دینی و صمیم دل و اعتقاد خالص و صحیح گفته شود.
5ـ مردی از امام پنجم (ع) درباره سخن پیامبر اکرم (ص): "من قال لا إله إلا الله دخل الجنة" پرسید. امام باقر (ع) فرمود: این سخن از پیامبر (ص) و صحیح و حق است آن مرد خارج شد. امام فرمود: او را باز گردانید. سپس به او فرمود: ای مرد برای "لا إله إلا الله" شرایطی است. آگاه باش که من از آن شرایط هستم.
6ـ امام ششم (ع) به ابان بن تغلب فرمود: ای ابان وقتی به کوفه رفتی این حدیث را برای مردم بیان کن: «من شهد لا إله إلا الله مخلصا وجبت له الجنة؛ هر کس از روی اخلاص به کلمه "لا إله إلا الله" شهادت بدهد بهشت بر او واجب می شود.» ابان گوید: عرض کردم: یابن رسول الله، در کوفه اصناف گوناگونی وجود دارند (برخی امامت و ولایت شما خاندان پیامبر (ص) را قبول ندارند) آیا با این وضع باز این حدیث را بر آنان نقل کنم؟ فرمود: آری. این حدیث را نقل کن، ولی بدان که در روز قیامت غیر از شیعیان کسی قادر به گفتن "لا إله إلا الله" نیست: "إنه إذا کان یوم القیامة و جمع الله الأولین و الاخرین فیسلب منهم لا إله إلا الله إلا من کان علی هذا الأمر."
بنابراین، توحید با اعتقاد به امامت و ولایت اهل بیت عصمت (ع) پیوند ناگسستنی برقرار کرده و بدون هر یک، دیگری بی فایده است و باید مواظب بود این قلعه و دژ محکم به وسیله پیروی از شیطان شکسته نشود و شیطان به آن نقب نزند؛ زیرا او قادر است از بالا، پایین، چپ و راست و از هر جانب دیگر وارد این دژ گردد. شیطان مانند یأجوج و مأجوج نیست که نتواند سد فلزی را نقب بزند و از آن نفوذ کند: «فما اسطاعوا أن یظهروه و ما استطاعوا له نقبا؛ [در نتيجه، اقوام وحشى‌] نتوانستند از آن [مانع‌] بالا روند و نتوانستند آن را سوراخ كنند.» (کهف/ 97) بلکه شیطان می تواند همه قله های بلند را درنوردد و از هر راهی نفوذ کند و دیوار مستحکم توحید را در هم بشکند و انسان را راهی جهنم سازد. از این رو در کنار توحید غیر از اعتقاد به ولایت، واژه ی مقدس "اخلاص" نیز جا گرفته است، تا انسان موحد و ولایت مدار با اخلاص در توحید و ولایت از آسیب ابلیس مصون بماند.

Sources

Keywords