الهیات فمینیستی یهودی

این الاهیات نخست در دهه 1980 به وسیله شمارى از فمینیست هاى یهودى شرح و بسط یافت که در چند رشته علمى مختلف تحصیل کرده بودند. این گفتمان الهیاتى، منتقدان فمینیست جامعه، دین و فرهنگ امریکایى را به تمرکز بر خود یهودیت ترغیب کرد. با آنکه دغدغه هاى خاص الاهیدانان فمینیست یهودى متفاوت است، اما آنان در این برداشت از دین با یکدیگر توافق داشتند که دین در تجربه شخصى ریشه دارد و به نوعى بى میلى (اگر نگوییم گریز) از پذیرش واقعیات جهانى و عام یا پدید آوردن دعاوى عام مى انجامد. هدف آنان این نبود که دیگران را متقاعد کنند که بر نگرشى از پیش تعیین شده توافق کنند، بلکه مى خواستند برداشت خودشان از خود، خدا و جهان را به تفصیل بیان کنند و این واقعیات را از منظر تجربه یهودى فمینیستى ملاحظه کنند. این الاهیات از آن رو فمینیستى است که آگاهانه و دانسته در این اعتقاد جزمى ریشه دارد که تجربه شخصى هم محصول جنسیت است و هم محصول عوامل فرهنگى، تاریخى و اقتصادى، و نیز این مطلب را مفروض مى گیرد که الاهیات سنتى یهودى مانند الاهیات سنتى مسیحى مردسالار است.
این الاهیات از آنجا که تجربه هاى مردان یهودى را به سان عینکى مى داند که عالم با آن نگریسته شده است، راههایى را دست کم مى گیرد یا آن را به پایین ترین رتبه تنزل مى دهد که پرهیزکارى زنان یهودى در آن تبیین یافته است. الاهیدان فمینیست یهودى مى کوشد تا در متن سنت یهودى، صداى او (زن یهودى) را بشنود و حضور او را احساس کند. او قبل از توفیق در اصلاح یا انتقال تعالیم دینى یهودیت، مى کوشد تا کشف کند که کدام یک، از تجربه هاى دینى زنانه بوده است. او این کار را با دقت و امعان نظر در سنت یهودى و با تکمیل کردن برخى داستان ها و یا نوشتن موارد تازه و ایجاد فرضیات بزرگ و کاملا جدید به انجام مى رساند. در نتیجه، بهترین توصیف الاهیات یهودى فمینیستى، مانند خود الاهیات یهودى به طور کلى، مى توان پاسخگو دانستن آن دانست. ضرورتى ندارد که تعهد آن به یهودیت تعهد به معیارهاى گذشته سنت یهودى یا تبیین هاى جارى آنها، آن گونه که جنبش هاى اصلى دینى آن را شرح داده اند، باشد; بلکه وفادارى آن به مقولات اساسى خدا، تورات و قوم اسرائیل مرهون تجربیات الاهیدان به مثابه زن و یهودى است.

الاهیات مبتنی بر واقعیات زندگى
از آنجا که الاهیات فمینیستى به شکلى خودآگاه ریشه در داستان زندگى الاهیدانان دارد، مى توان آن را امرى مبتنى بر بافت دانست. الاهیدانان فمینیست به عوض کوشش براى ایجاد نظام هاى الهیاتى که فراتر از تجربه شخصى است، الاهیات هاى خود را به شکلى محکم، بر واقعیات زندگى خود استوار ساخته اند. براى نمونه، دغدغه هایى مشابه الاهیدانان یهودى فمینیست معاصر مانند جودیث پلاسکو، مارسیا فالک، راشل آدلر، ربکا آلپرت و الن اومانسکى را مى توان به فضاى اندیشه این نکته نسبت داد که نوشته هاى آنان در بسترى مشابه، مانند زنان سفیدپوست امریکایى، طبقه متوسط، لیبرال دینى، داراى تحصیلات دانشگاهى در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم، شکل گرفته است.
این نه بدان معناست که دعاوى فمینیستى در باب الاهیات تنها با خود الاهیدان معنادار است. به عکس، او امیدوار است تا دیگران نیز با بهره گیرى از تجربیاتش و شریک کردن در داستان هایش، ترغیب شوند تا از تجربیات خودشان استفاده کنند. در این صورت، او به زنان و مردان راه تقریر واکنش هایشان (تبیین شده و نشده) به مقولات خدا، تورات و قوم اسرائیل را پیشنهاد مى کند. او به آنها راه دیدن تجربه خود به مثابه تجربه یهودى را پیشنهاد مى کند که به آنان این قدرت را مى دهد که (آن گونه که ربى لورا گلر نوشته است) «تورات زمان خودمان را مانند توراتى که به شکل مکتوب به دستمان رسیده» بازشناسند.

دستاوردهاى الاهیات فمینیستى یهودى
یکى از دستاوردهاى عظیم الاهیات فمینیستى یهودى تاکید بر این مطلب است که گروه هاى گوناگون مردم مى توانند به شکلى جدى درباره الاهیات یهودى در بیرون از چارچوب رسمى سخن بگویند. در شرایطى که حاخام هاى دینى لیبرال مدت ها پیش از آفرینش نوعى هویت فردى یهودى غیر هلاخایى سخن به میان آورده اند، الاهیدانان فمینیستى نخستین کسانى بوده اند که (هرچند نه چندان به دقت) شبکه اى از الاهیدانان لیبرال دینى، اعم از مدرن و پست مدرن، را پدید آورده اند که به شکلى رسمى و غیر رسمى دعاوى سنتى و لیبرالى الاهیات یهودى را در کنار همدیگر بررسى کرده اند.
به علاوه، الاهیدانان فمینیست مانند پلاسکو، آدلر، میلسا رافائل، لورا لویت و میریام پاسکویچ به هنگام تلاش براى استوار کردن این الاهیات بر تجربه هاى خودشان به مثابه زنان، نه تنها در زبان الهیاتى مردانه (که به شکلى سلسله مراتبى سیادت داشت) تردید روا داشتند، بلکه به شیوه هایى که الاهیات در آن پدید آمده بود نیز چنین نگاهى داشتند. الاهیدانان فمینیست در ضمن براخاهاى جدید، میدراش هاى تازه و اشعار و آیین هایى که براى لحظات خاصى در زندگى زنان است، به الاهیات لیبرال یهودى در اواخر دهه 1900 تا اوایل سده 21 جان تازه اى بخشیدند.

Sources

Keywords