ابوطفیل کنانی

«عامر بن واثل‍ه بن عبدالله بن عمیر (عمرو) بن جابر بن حمیس (جخش) بن جدی (جری) بن سعد بن لیث کنانی» مشهور به «ابوطفیل» صحابی پیامبر اسلام (ص)، شاعر و از یاران برجسته امامان شیعه بود. او در سال جنگ احد متولد شد و 8 سال آخر حیات پیامبر اکرم (ص) را درک کرد.
ابوطفیل در زمان حذیقه بن یمان، به کوفه و سپس به مداین رفت. او مدتها در مصاحبت امام علی بن ابیطالب (ع) بود و از یاران بسیار صالح و وفادار ایشان و از افرادی بود که از آن حضرت کسب علم می کردند. او در تمام جنگهای امیرالمؤمنین علی (ع) شرکت داشت. بعد از شهادت امام علی (ع) به مکه برگشت و تا آخر عمر همانجا ماند.
ابوطفیل چنانکه خودش در مجلس معاویه گفت، در واقعه قتل عثمان حاضر بوده، ولی در آن شرکت نداشت. او همچنین نزد معاویه، بر دوستی خلل ناپذیر خود نسبت به امام علی (ع) تأکید کرد. او و فرزندش، طفیل، در قیامی که عبدالرحمن بن اشعث بر ضد حجاج آغاز کرده بود، شرکت داشتند و در جنگی که در محرم 82ه.ق میان آن دو درگرفت، پسرش طفیل کشته شد و ابوطفیل در رثای او شعری سرود.
او احادیث کمی از رسول اکرم (ص) و احادیث فراوانی از اصحاب بزرگ پیامبر (ص) مانند حضرت خدیجه (ع)، معاذبن جبل و ابن مسعود و همچنین امام علی، امام حسن مجتبی و امام سجاد (ع) روایت کرده است. همچنین طبق روایاتی، از امام محمدباقر (ع) و امام صادق (ع) حدیث نقل کرده است که بدیهی است روایات او از امام جعفر صادق (ع) پیش از امامت آن حضرت و در دوران امامت امام باقر (ع) بوده است.

پرچم دار سپاه مختار ثقفی
در سال 65 ه.ق ابن زبیر از محمدبن حنفیه بیعت خواست، اما چون او از بیعت خودداری کرد، ابن زبیر او را به همراه عده ای از یارانش و از آن جمله ابوطفیل، در شعب بنی هاشم به زندان انداخت. ابوطفیل تا زمان قیام مختار بن ابی عبید ثقفی در زندان بود. پس از آن در قیام مختار به خوانخواهی امام حسین بن علی (ع) شرکت کرد و پرچمدار سپاه او بود. او را به دلیل شرکت در قیام مختار ثقفی، «کیسانی» دانسته اند، اما شرکت او در این قیام دلیلی بر کیسانی بودن او نمی تواند باشد.
ابوطفیل مردی سخنور و فصیح بود. نمونه ای از سخنان او که در مجلس معاویه بیان داشته، موجود است. شعر او مانند اشعار عهد جاهلی، منسجم و حماسی و غالبا در مفاخره و رثاست و نمونه هایی از آن به طور پراکنده در منابع ادبی آمده است. ظاهرا دیوان او را که کوچک است، یک محقق آلمانی همراه با دیوان طرماح به طبع رسانده و آنگاه کرنکو هر دو را به انگلیسی ترجمه کرده است.
تاریخ دقیق وفات ابوطفیل مشخص نیست، اما بر اساس روایات مشخص می شود که او پس از سال 100 هجری قمری از دنیا رفته است.

Sources

Keywords