آیات مربوط به غزوه خندق (2)

16- شانزدهمین آیه از آیاتی که پیرامون غزوه خندق نازل شده است. آیه 22 از سوره احزاب می باشد. در این آیه احوال مومنان به هنگام دیدن لشکر مشرکین توصیف شده آنجا که خداوند متعال می فرماید: اما مومنان وقتی لشکر احزاب را دیدند گفتند: این همان چیزی است که خدا و پیامبرش به ما وعده دادند و خدا و پیامبرش راست گفته اند و این موضوع جز بر ایمان و تسلیم ایشان نیافزود. (احزاب/ 22).
آری این عکس العمل مومنان حاکی از بینش کافی و رشد ذهنیشان بود به خلاف منافقین که وقتی لشکر دشمن را دیدند به شک افتاده و سخنان زشتی گفتند.
وعده ای که خدا و رسولش به مومنان داده بودند چه بود؟
این وعده بنا به قول برخی مفسرین همان گفته رسول خدا (ص) بود که مدتی پیش از نبرد خندق به مومنان فرموده بود: به زودی احزاب علیه شما پشت به هم می دهند. و به همین جهت وقتی احزاب را دیدند فهمیدند این همان وعده ای است که حضرت (ص) به ایشان فرموده بود.
برخی دیگر از مفسرین گفته اند: منظور از وعده ای که خدا و رسول (ص) به مومنان داده بودند آیه 214 از سوره بقره است که می فرماید:
آیا گمان کردید داخل بهشت می شوید بدون آنکه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟ همانان که سختی ها و زیان ها به آنها رسید، و آنچنان بی قرار شدند که پیامبر و افرادی که با او ایمان آورده بودند و گفتند: پس یاری خدا که خواهد آمد؟ پس به آنها گفته شد: آگاه باشید یاری خدا نزدیک است. (بقره/ 215)، بنابراین مومنان می دانستند که به زودی گفتار مصائبی می شوند که انبیاء و گذشتگان بدان گرفتار شده و در نتیجه دلهایشان دچار اضطراب و وحشت خواهد شد، پس وقتی احزاب را دیدند یقین کردند که این همان وعده الهی و رسولش است و دانستند که یاری خداوند به زودی خواهد آمد و بر دشمن پیروز خواهند شد.
17 و 18- آیه 23 و 24 از احزاب نیز در وصف مومنان جنگ خندق است در این آیه حق تعالی می فرماید: در میان مومنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند صادقانه ایستاده اند بعضی پیمان خود را به آخر رسانده و در راه معبود شربت شهادت نوشیدند و بعضی دیگر در انتظار اند و هیچ گونه تغییری در پیمان خود ندادند (احزاب/ 23) هدف این است که خداوند راستگویان را بخاطر صدقشان پاداش دهد و منافقان را هرگاه اراده کند عذاب نماید یا اگر توبه نمایند توبه ی آنها را بپذیرد چرا که خداوند همواره آمرزنده و مهربان است (احزاب/ 24).
در آیه 23 به عهدی که مومنان با رسول خدا (ص) بسته بودند اشاره شده است برخی مفسرین فرموده اند: عهد مومنان با رسول الله (ص) این بود که هر وقت به دشمن برخوردند فرار نکنند. و بارزترین نمونه این مومنان و امیر ایشان امیر المومنین علی (ع) بود.
19- آیه 25 از احزاب که در مورد کافران و حال ایاشن به هنگام مراجعت به شهرشان است: خدای تعالی کفار را با اندوه و خشمشان برگرداند، بی آن که نتیجه مطلوبی از کار خود گرفته باشند و خداوند در میدان جنگ احزاب مومنان را از جنگ بی نیاز ساخت و پیروزی را نصیبشان کرد و خدا توانا و شکست ناپذیر است. (احزاب/ 25).
20- بیستمین آیه درباره جنگ خندق آیه 26 از سوره احزاب است. در این آیه خداوند متعال به همکاری بنی قریظه، با مشرکین اشاره فرموده و در ادامه شکست آنها بدست مسلمین را خبر می دهد: و خداوند گروهی از اهل کتاب (یهودیان بنی قریظه) را که از آنان (مشرکان عرب و قریش که به جنگ مسلمین آمده بودند) حمایت کردند، از قلعه های محکمشان پایین کشیده و در دلهای قسی و تاریکشان وحشت افکند. و سرانجام کارشان به جایی رسید که گروهی را شما مومنان به قتل می رساندید و گروهی را اسیر می کردید. (احزاب/ 26)
نکته: انتهای این آیه که مربوط به شکست بنی قریظه به دست مسلمین است به جنگ بنی قریظه اشاره دارد.

Sources

Keywords