هماهنگی نعمتهای مادی و معنوی در آیات قرآن

آیات قرآن مجید که فرزندان آدم را به تکاپو و تلاش در هماهنگ ساختن ماده و معنی با اشکال مختلف دستور می دهد فراوان است، فقط به عنوان نمونه چند آیه را در اینجا می آوریم:
1- «هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا؛ و او آن خداوندیست که آنچه را که در زمین است برای شما آفریده است.» (بقره/ 29) این آیه همه ماده و مادیات را که در زمین است، احسان و عطای خداوندی بر بندگانش معرفی می کند.
2- «و ابتغ فیما اتاک الله الدار الاخره و لا تنس نصیبک من الدنیا و احسن کما احسن الله الیک و لا تبغ الفساد فی الارض ان الله لا یحب المفسدین؛ در آنچه که خداوند به تو داده سرای آخرت را طلب کن، و نصیب خود را از دنیا فراموش مکن، و احساس کن چنانکه خداوند به تو احسان نموده است، و در روی زمین فساد جستجو مکن، قطعا خداوند افساد کنندگان را دوست نمی دارد.» (قصص/ 77)
از این آیه شریفه با کمال صراحت بر می آید با آنکه انسان می تواند و باید از آنچه که در اختیارش قرار گرفته است اعم از امتیازات معنوی و نعمت های مادی، سعادت در ابدیت را منظور بدارد، باید نصیب خود را از دنیا فراموش نکند، با این بیان به خوبی روشن می شود که ماده و معنی از دیدگاه قرآن مجید انسان را در مسیر حیات معقول با کمال هماهنگی می توانند در تکاپوی مسابقه در خیرات قرار بدهند.
3- «و لقد کرمنا بنی آدم و حملنا هم فی البر و البحر و رزقناهم من الطیبات و فضلناهم علی کثیر ممن خلقنا؛ ما فرزندان آدم را تکریم نموده و آنان را در خشکی و دریا به حرکت درآوردیم و از مواد پاکیزه به آنان روزی دادیم و به مقداری فراوان از آنچه خلق کردیم برتر نمودیم.» (اسراء/ 70)
خداوند سبحان در این آیه شریفه پس از آنکه تکریم فرزندان آدم (ع) را بیان می فرماید، بلافاصله به حرکت درآوردن آنان را در خشکی و دریا و روزی دادن از مواد پاکیزه که قطعا تلاش و تکاپو در کارگاه ماده و مادیات را دربردارد، متذکر می شود.
4- «و ورث سلیمان داود و قال یا ایها الناس علمنا منطق الطیر و اوتینا من کل شیء ان هذا لهوا الفضل المبین؛ و سلیمان از داود (ع) ارث برد و گفت ای مردم، برای ما سخن پرنده تعلیم داده شد، و از برای ما هر چیزی عنایت شده است و قطعا این است لطف و بخشش آشکار الهی.» (نمل/ 16) مقصود از "کل شیء" در آیه شریفه، همه نعمت های مادی و معنوی بود که خداوند به حضرت سلیمان (ع) عنایت فرموده بود.
5- «و قال لهم نبیهم ان الله قند بعث لکم طالوت ملکا، قالوا انی یکون له الملک علینا و نحن احق بالملک منه و لم یوت سعه من المال، قال ان اصطفیه علیکم وزاده بسطه فی العلم والجسم والله یوتی ملکه من یشاء و الله واسع علیم؛ و پیامبر آنان به آنان گفت: خداوند متعال طالوت را برای شما ملک فرستاده است، آنان گفتند: از کجا و چگونه او می تواند سلطه ای بر ما داشته باشد در حالی که ما به داشتن آن سلطه شایسته تریم وبرای او گشایشی از مال داده نشده است (پیامبر در پاسخ آنان) گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و در علم و جسم (مادیات) برای او زیادتی عطا فرموده است، خداوند ملک خود را به هر کس بخواهد می دهد و خداوند وسعت دهنده و دانا است.» (بقره/ 247)
در این آیه می بینیم خداوند متعال افزایش علم و مادیات بر بندگان خود را به خود نسبت می دهد.
6- «و اخرون یصربون فی الارض، یبتغون من فضل الله، و اخرون یقاتلون فی سبیل الله؛ و گروهی از مومنان در روی زمین به سفر می پردازند برای جستجو و به دست آوردن فضل خداوندی و گروهی دیگر در راه خدا به جهاد می پردازند.» (انفال/ 60)
مقصود از فضل چنانکه در آیاتی دیگر از قرآن آمده است یا به معنای نعمت های مادی است که خداوند به بندگانش عطا می فرماید و یا اعم از نعمت های مادی و معنوی است، و برای جلوگیری از تعدی و تجاوز ستمکاران و دشمنان انسانیت می فرماید: «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه؛ و آماده کنید برای دفع آنان هر نیروی را که می توانید.» (انفال/ 60)
خداوند سبحان در همه این آیات قرآنی آفرینش ماده و مادیات و آماده کردن آنها را برای تنظیم و اصلاح زندگی بشر، به خود نسبت می دهد، بنابراین برخورداری از ماده و مادیات را در مسیر حیات معقول، از الطاف خداوندی محسوب نماید و با این محاسبه، عالم ماده را برای خود آشیانه ای بسیار شایسته و وسائلی بسیار عالی برای حیات مزبور بسازد.

Sources

Keywords