نظام اشراقی در اسلام

در نظام فلسفه اشراقی مسائل بسیاری، پس از علم منطق (منطق اشراقی)، مورد بحث و تعقل قرار گرفته است. در این دو نظام، مسئله توجه به منطق و بویژه روشن کردن انواع مغالطات، اهمیت بسیار دارد. بسیاری از کسان که بدون در درست داشتن موازین منطق و روش، وارد مسائل فکری می شوند، در تشخیص درست و نادرست افکار ناتوان می مانند. و با نشناختن فن مغالطه و ماهیت مغالطات به رد و قبول نادرست گرفتار می آیند، و توجه نمی دارند که بسیاری از مسائل فلسفی و فکری عرضه شده از ناحیه مکاتب مختلف، به هنگام عرضه شدن بر مبانی و اصول منطقی و مبادی فکر و استدلال، از اثبات صحت خویش عاجز می گردند و ضعف آنها برملا می شود. خوب است هرکس می خواهد، به هر اندازه، به مسائل فلسفی و فکری بپردازد، از روش شناسی و اصول فکری و قواعد استنتاج آگاه باشد. متفکرین اسلامی مشائی و اشراقی، با توجه به اهمیت این اصل، همواره در آغاز متون فلسفی خویش، روش و منطقی علمی خویش را آورده اند.
در فلسفه اشراق، پس از بیان مبانی منطق اشراقی، و به تعبیر شیخ اشراق: ضوابط الفکر (ضابطه های فکر کردن و تمیز دان فکر و استنتاج درست از فکر و استنتاج غلط)، به بحث درباره مسائل فلسفی اشراقی پرداخته شده است، از رده این مسائل: شناخت نور الانوار، مبادی وجود. ترتیب وجود. انوار قاهره. کیفیت فعل نور الانوار و انوار قاهره. اصالت انوار (ماهیات). شناخت برزخ (اجسام) و ترکیبات و هئیات و قوای اجسام. صفات نفس. نفی تناسخ. اثبات معاد. تأثیر علویات در عالم. حقیقت نبوت و اثبات آن. شناخت پیشوای کامل (حکیم-امام). سیر کمالی نفس در مراحل معرفت و اشراق. احوال نفس. شر و شقاوت کمال و سعادت و...
مسائل حکمت اشراقی، در آثار شیخ شهاب الدین سهروردی (م- 587) بشرح آمده است: مانند حکمه الاشراق و التلویحات و المشارع و المطارحات و هیا کل النور و...

Sources

Keywords