حیات خالص در نشأت اخروی

برخی از اهل نظر برای نفوس بشری، چهار مرتبه قائل داشته اند، و چهارگونه بقا و معاد برای آنها تصور کرده اند. اینان اظهار داشته اند که: «نفوس کامله در قوت علمی و عملی، از سنخ مجردات می شوند، و در اعلی علییین جای می گزینند و دیگر نیازی به بدن ندارند»
این قائلان، از کیفیت حیات اخروی که حیات خالص است -چه بسا- غفلت کرده اند. قرآن کریم با بیانی فشرده و بس پرژرفا آن حیات را ترسیم کرده است:
«و إن الدار الآخرة لهی الحیوان، لو کانو یعلمون؛ جهان دیگر، سراسر حیات (خالص و حقیقی) است (نه حیات مجازی مانند این جهان)، اگر مردمان می دانستند!» (عنکبوت/ 64).
بنگرید! استمال مصدر «الحیوان» (از مصادر وزن فعلان، دال بر تحرک متداوم)، به معنای عینیت سیال و واقعیت زلال و هماره حیات، به همراه دیگر تأکیدهای بیانی و بلاغی که در آیه ی کریمه آمده است، همه و همه می رساند که سنخ حیات اخروی، سنخی خالص و غیرمشوب است، و حیات ذاتی است نه عرضی؛ و به زبان اصطلاح، در آنجا دیگر هیچ چیز حامل قوه و استعداد نیست، بلکه همه فعلیت است. در آنجا، حقیقت حیات افاضه می شود؛ و قدرت کامله ی الهی همین بدن دنیوی را -که بنابر عقل و شرح و حکمت- باید مورد پاداش یا کیفر قرار گیرد، به آن حیات زنده می دارد، تا به حقیقت پاداش هماره برسد. و همین ماده ی دنیوی (که در این جهان دارای حیاتی نازل و زائل و ضعیف است)، به قدرت مطلقه، استعداد پذیرش حقیقت آن حیات را (که حیاتی عالی و حقیقی و دائمی است) می یابد، و در آن حیات حاضر می شود. و آن حیات سرشار بی زوال (لهی الحیوان)، در همین عنصر اسطقسی -با تدبیر حکیم قدیر- جاری می گردد؛ بنابراین، کاملان در قوه ی علمی و عملی نیز می توانند -در عین کمال- دارای بدن باشند و زنده به آن زندگانی (فتدبر).
و احادیثی که گفته اند در آستانه ی رستاخیز آبی از آسمان فرو می بارد، و به وسیله ی آن باران، بدنها زنده میگردند، چه بسا اشاره به راز همین حیات داشته باشد. در حدیث بسیار مهمی از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است که: «فأذا حین البعث، مطرتی الأرض مطر النشور؛ به هنگام رستاخیز، بارانی می بارد برای زنده شدن مردگان» (شرح توحید صدوق، ج 1، ص 564).
واژه ی نشور به معنای زنده شدن مردگان است، و صریح است در حیات مجدد ابدان عنصری، وگرنه نیازی به باریدن باران بر زمین نیست و نشور معنایی ندارد و باران زندگی (مطر النشور)، عاملی است برای تجدید حیات عناصر به حیات فعلی دایمی مورد اشاره ی قرآن کریم (لهی الحیوان)، نه حیات استعدادی و موقت. پس با اینچنین حیاتی، نفوس کامله نیز می تواند از مزایای همه ی عوالم عالیه برخوردار گردند و در آنها حضور داشته باشند. آیه ی یاد شده از عجایب اسرار منزله و از غرائب علوم خالصه ی قرآنی است.

Sources

Keywords