عظمت حقوقی و اجتماعی زن در قرآن

قرآن درباره عظمت حقوقی و اجتماعی زن می فرماید: «یاایها الذین آمنوا لایحل لکم أن ترثوا النساء کرها و لاتعضلوهن لتذهبوا ببعض ما آتیتموهن الا أن یأتین بفاحشة مـــبینة و عاشروهن بالمعروف فان کرهتموهن فعسی أن تکرهوا شیئا و یجعل الله فیه خیرا کثیرا؛ اى کسانى که ایمان آورده اید براى شما حلال نیست که زنان را به اکراه ارث برید و آنان را زیر فشار مگذارید تا بخشى از آنچه را به آنان داده اید [از چنگشان به در] برید مگر آنکه مرتکب زشتکارى آشکارى شوند و با آنها بشایستگى رفتار کنید و اگر از آنان خوشتان نیامد پس چه بسا چیزى را خوش نمی دارید و خدا در آن مصلحت فراوان قرار می دهد.» (نساء/ 19)
مسائلی که مربوط به حقوق زن است بخشی مربوط به ارث و بخشی مربوط به نکاح و بخشی مربوط به تعدد زوجات و بخش دیگر مربوط به مهریه و مانند آن است، این گونه مسائل را چون عده زیادی از جمله، مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر شریف المیزان بیان کرده اند و متأخرین هم با رهنمودهای آن بزرگ مفسر جهان اسلام، کتابهایی نوشته اند، لذا در آن زمینه بحثی نخواهیم کرد.
اما در بخش مسائل اجتماعی، قرآن ما را متوجه کرده و می فرماید: با زنها معاشرت نیک داشته باشید و زن را چون مرد در مجامعتان راه دهید و اگر خوش آیندتان نیست که آنها در مجامعتان شرکت کنند، این کار ناخوشایند را بکنید چرا که ممکن است خیر فراوانی در این کار باشد و شما ندانید «و عاشروهن بالمعروف» این معاشرت، اختصاصی به مسائل خانوادگی ندارد. گاهی تعصب جاهلی یا رواج فرهنگ ناصواب یا تعصب خام و مانند آن، به مرد این چنین تلقین می کند که تو نمی توانی با زن در یک موسسه همکاری کنی یا زن در جامعه نمی تواند حضور فعال داشته باشد.
قرآن کریم در این زمینه می فرماید: این گونه از تعصبات و رسومات جاهلی را که فرهنگ باطل است بزدایید «عاشروهن بالمعروف ان کرهتموهن» اگر خوشتان نمی آید که آنها مانند شما سمتی داشته باشند و در جامعه و صحنه سیاست و صحنه درمان و پزشکی و صحنه فرهنگ و تدریس حضور داشته باشند، این امر را تحمل کنید شاید خیر فراوانی در این کار باشد و شما نمی دانید.
چیزی را که عقل به رسمیت می شناسد و پیش وحی و صاحب شریعت به رسمیت نمی شناسد، منکر و ناشناخته است، قرآن می فرماید: با صنف زن طوری رفتار کنید که عقل و شرع آن را به رسمیت می شناسد. این قشر عظیم را منزوی نکرده و با آنها بد رفتاری نکنید.
سپس می فرماید: «وان کرهتموهن» اگر نمی پسندید که زنها از حیات اجتماعی صحیح و سالمی برخوردار باشند بدانید که این کراهتتان نارواست، در آیه «فعسی أن تکرهوا شیئا و یجعل الله فیه خیرا کثیرا» جمله (و یجعل الله فیه خیرا کثیرا» از تعبیری که در آیه جهاد آمده مهم تر است، چون جهاد و دفاع امری موقتی است، و لذا می فرماید: «و عسی أن تکرهوا شیئا و هوا خیرلکم و عسی أن تحبوا شیئا و هو شر لکم» اما حضور زن در صحنه، هر روز و همیشگی است و همین حیات اجتماعی زن است که می تواند در مسأله جهاد و دفاع سهم مؤثری را ایفا کند.

Sources

Keywords