عذاب هنگام مرگ و بعد از مرگ از نظر روایات

شیخ کلینی از امام صادق (ع) روایت کرده که علی (ع) را درد چشمی عارض شد، حضرت رسول (ص) به عیادت آن حضرت تشریف بردند در حالی که فریاد علی از درد بلند بود، فرمودند که آیا این صیحه از جزع و بی تابی است یا از شدت درد است؟ امیرالمؤمنین (ع) عرض کرد: یا رسول الله من هنوز دردی نکشیده ام که سخت تر از این درد باشد. رسول اکرم (ص) در این وقت جریان سخت و هولناک قبض روح کافر را نقل کرد. علی (ع) چون این را شنید برخاست و نشست و گفت: یا رسول الله اعاده فرما بر من این حدیث را که درد مرا فراموشی داد. آن گاه عرض کرد: یا رسول الله آیا از امت شما کسی به این نحو قبض روح می شود؟ فرمود: بلی، حاکمی که جور کند و کسی که مال یتیم را به ظلم و ستم بخورد و کسی که شهادت دروغ بدهد.
شیخ صدوق در کتاب «من لایحضره الفقیه» روایت کرده که چون "ذر" فرزند ابوذر غفاری از دنیا رفت ابوذر در کنار قبر وی ایستاد و دست بر قبر کشید و گفت: خدایت رحمت کند، به خدا سوگند که تو نسبت به من نیک رفتار بودی و اکنون که از دستم رفته ای از تو خشنودم، به خدا قسم که از رفتن تو باکم شده ای؟ ولی گریه کرده ام که حال تو چگونه بوده است و بر تو چه گذشته است؟ ای کاش می دانستم که چه گفتی و چه گفته شد به تو؟ بار خدایا من حقوقی را که تو برای من بر فرزندم واجب فرموده بودی بخشیدم پس تو نیز حقوق خود را بر او ببخش که تو، به جود و کرم سزاوارتری.
امام صادق (ع) از پدران بزرگوارشان روایت کرده اند که حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند: فشار قبر برای مؤمن کفاره تقصیرهایی است که از وی سر می زند. علی بن ابراهیم در ذیل آیه کریمه 100 سوره مومنون: «و من ورائهم برزخ الی یوم یبعثون» (مومنون/آیه 100)؛ «و پشت سرشان برزخی است تا روزی که برانگیخته شوند». از حضرت صادق (ع) روایت شده است که فرمود: «و الله ما اخاف علیکم الا البرزخ فاما اذا صار الامر الینا فنحن اولی بکم»؛ «به خدا قسم من نگران شما نیستم جز برای عالم برزخ، اما وقتی که کار به ما واگذار شود ما سزاوارتر هستیم نسبت به شما»، یعنی شفاعت مربوط به ما بعد برزخ است، در برزخ شفاعت نیست.
به طور کلی در باب عقاب گناهانی از قبیل دروغ، غیبت، تهمت، خیانت، ستم، خوردن مال مردم، شرابخواری، قمار، سخن چینی، دشنام، ترک نماز، ترک روزه، ترک حج، ترک جهاد و غیره، در خود قرآن کریم و در روایات متواتر آنقدر رسیده که از حد احصاء بیرون است، هیچ یک از آنها مخصوص کافران یا مسلمانان غیر شیعه نیست. در روایات معراجیه به موارد بسیاری بر می خوریم که رسول اکرم (ص) می فرماید: گروههای گوناگونی از امت خودم را، اعم از زن و مرد، در حالتهای مختلف از عذاب دیدم که به موجب گناهان مختلف معذب بودند.

Sources

Keywords