برتری مسلمانان قبل از فتح مکه بر مسلمانان بعد از فتح مکه

قرآن کریم دسته مهاجرین اولین و دسته انصار را فوق العاده تجلیل می کند به طوری که آنها را مؤمنین حقیقی می نامد. ولی آن دسته ای که در مکه ماندند، به پای اینها نمی رسند. حتی می فرماید: شما آن حق ولایتی که با دیگران دارید با اینها ندارید چون اینها در بلاد کفر ماندند، از حقوق اجتماعی که باید داشته باشند مقداری محرومند. اینها واقعا مثل مهاجرین اولین نیستند ولی با این حال اندکی با دیگران فرق دارند. قرآن مخصوصا میان مسلمانانی که قبل از فتح مکه (حتی بعد از صلح حدیبیه) مسلمان شدند و مسلمانانی که بعد از فتح مکه مسلمان شدند تفاوتی قائل است. تصریح می کند که: «لا یستوی منکم من انفق من قبل الفتح و قاتل اولئک اعظم درجة من الذین انفقوا من بعد و قاتلوا» (حدید/10)؛ می فرماید مردمی را که قبل از فتح مکه در راه خدا انفاق و جهاد کردند نمی شود برابر حساب کرد با مردمی که بعد از فتح مکه چنین کردند. چون قبل از فتح مکه مسلمین در اقلیت بودند، هنوز عرب باور نمی کرد اسلام پیروز بشود، ولی بعد از فتح مکه که دیدند مکه ای که اصحاب ابرهه با فیل برای ویران کردن آن آمدند نتوانستند کاری بکنند و خدا آنها را از آن دور کرد به آسانی توسط مسلمین فتح گردید، گفتند پس یک نیروی معنوی در کار است.
فرصت طلبی، تأثیر شوم خود را در تاریخ صدر اسلام نشان داده است. در دوره عثمان، فرصت طلبان جای شخصیت های مؤمن به اسلام و اهداف اسلامی را گرفتند، طریدها وزیر شدند و کعب الاحبارها مشاور، و اما ابوذرها و عمارها به تبعیدگاه فرستاده شدند و یا در زیر لگد مچاله شدند. چرا قرآن کریم میان انفاق و جهاد قبل از فتح مکه و انفاق و جهاد بعد از فتح مکه، و در حقیقت میان مؤمن منفق مجاهد قبل از فتح و مؤمن منفق مجاهد بعد از فتح فرق می گذارد: «لا یستوی منکم من انفق من قبل الفتح و قاتل، اولئک اعظم درجة من الذین انفقوا من بعد و قاتلوا و کلا وعد الله الحسنی والله بما تعملون خبیر»؛ «کسانی از شما که پیش از فتح مکه انفاق و جهاد کرده اند با دیگران یکسان نیستند. آنها از حیث درجه بزرگتر از کسانی اند که بعدا به انفاق و جهاد پرداختند و خداوند همه را وعده نیکو داده است و خدا به آنچه می کنید آگاه است». (حدید/ 10) آنانکه پیش از فتح انفاق و جهاد کردند با دیگران همانند نیستند. آنان از نظر درجه بزرگترند از کسانی که بعد از فتح انفاق و جهاد کردند. و خداوند به همه وعده نیکی داده و خداوند به آنچه می کنید آگاه است.
سر مطلب واضح است. پیش از فتح مکه هر چه بود دشواری و تحمل مشقت بود، ایمان ها خالص تر و انفاق ها و جهادها بی شائبه تر و از روحیه فرصت طلبی دورتر بود، برخلاف انفاق و جهاد بعد از فتح که در آن حد از بی شائبگی نبود. همچنین قرآن در باره مجاهدین اولین می فرماید: بیست نفر شما برابر با دویست نفر از کافران است. ولی همین که عناصر دیگر که هنوز روح اسلامی کاملا در آنها دمیده نشده بود و دقیقا مؤمن به اهداف انقلاب اسلامی نبودند وارد شدند و در آن هنگام می شد اسلام را یک فرصت تلقی کرد می گوید صد نفر شما با دویست نفر دشمن برابری می کند. نهضت را اصلاح طلب آغاز می کند نه فرصت طلب، و همچنین اصلاح طلب مؤمن به اهداف نهضت، می تواند آن را ادامه دهد نه فرصت طلب که در پی منافع خویش است. به هر حال مبارزه با رخنه و نفوذ فرصت طلبان علی رغم تظاهرات فریبنده شان یکی از شرائط اصلی ادامه یک نهضت در مسیر اصلی است.

Sources

Keywords