تصویر اهورامزدا (خدا) در کتیبه های دوران ساسانی

خدا در دوره ساسانی رسما دارای شکل و شمایل و ریش و عصا و رداست. نقشهایی که از دوره ساسانی در نقش رجب و نقش رستم و طاق بستان مانده و در آن نقش ها اهورامزدا تاج سلطنت را به اردشیر یا شاهپور یا خسرو عطا می کند نشان می دهد که چگونه موبدان ساسانی از اهورامزدا که در اندیشه زردشت تجرد یافته بود بتی ساخته اند.
کریستن سن نقش رستم را این چنین شرح می دهد: اورهرمزد تاجی کنگره دار بر سر نهاده است و گیسوان مجعدش از بالای سر و میان تاج پیدا است. حلقه های گیسو و ریش دراز و مربع او هیئتی بسیار عتیق دارد، لکن از حیث لباس چندان با شاه متفاوت نیست، او نیز نوارهای چین خورده دارد که از تاجش آویخته است. زین و برگ اسبان (اسب خدا و اسب شاه)، یکسان است، فقط لوحی که در قسمت مقدم زین شاه نهاده اند منقش به سر شیران برجسته است، اما زین اسب اورمزد دارای نقش گل است (ایران در زمان ساسانیان، صفحه 112 ایضا رجوع شود به صفحه 110، شمایل خدا در نقش رجب، و صفحه 257، شمایل خدا در نقش رستم، و صفحه 481 شمایل خدا در طاق بستان).
نقش خدا (اهورامزدا)، با همان ریش و عصا و یال و کوپال به عنوان یک آرم ملی بر روی تابلو بسیاری از مؤسسات زردشتی در عصر حاضر به چشم می خورد و نشانه ای از انحطاط فکری دوره ساسانی است. زردشتیان از یک طرف مدعی خداشناسی و توحید اند و "اهورامزدا" را همان "الله" مسلمین که «لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار و هو اللطیف الخبیر» (انعام/103)؛ «او را به هیچ چشمی درک ننماید و او همه دیدگان را مشاهده کند و او لطیف و به همه چیز عالم آگاه است» است، معرفی می کنند و از طرف دیگر شکل و شمایل برایش می کشند و تاج و ریش و عصا برایش می سازند و او را به صورت یک بت نمایش می دهند.

Sources

Keywords