لزوم کسب علم از راه اجتهاد و تقلید جهت انجام تکالیف الهی

در «محاسن» شیخ برقی روایت کرده است از حضرت امام جعفر صادق (ع) که فرمودند: «لا یسع الناس حتی یسألوا أو یتفقهوا.»؛ «مردم در اختیار و گشایش نیستند که دنبال احکام و مسائل و معارف دین نروند و بدین جهت به علت نداشتن علم عمل نکنند؛ بلکه حتما باید یا بروند و بپرسند و از علماء اخذ کنند، و یا خود به مرتبة فقاهت و اجتهاد برسند.»
و به این روایت شریفه می توان استدلال کرد بر لزوم تقلید برای افرادی که قوه استنباط احکام را ندارند و انحصار حکم به طور کلی در تقلید یا اجتهاد و عدم جواز احتیاط "کما ذهب إلیه المشهور".
دوم: نیز در «محاسن» احمد بن محمد بن خالد برقی روایت می کند که از حضرت ابوالحسن موسی بن جعفر (ع) سؤال شد:
«هل یسع الناس ترک المسألة عما یحتاجون إلیه؟ قال: لا.؛ آیا مردم در اختیار و گشایش هستند که در اموری که بدان محتاجند و مورد عمل آنهاست از رجوع به امام و اهل علم خودداری نموده و سؤال را ترک کنند؟ حضرت فرمود: نه.»
در این روایت نیز لزوم و وجوب تقلید صریحا بیان شده است.
سوم: نیز در «محاسن» از برقی از حضرت امام جعفر صادق از پدرانش (ع) از رسول خدا (ص) روایت کرده است که آن حضرت فرمود:
«أف لکل مسلم لا یجعل فی کل جمعة یوما یتفقه فیه أمر دینه و یسأل عن دینه. و روی بعضهم: أف لکل رجل؛ اف باد بر هر مسلمانی که در بین ایام هفته یک روز را برای امور دینی خود از پرسیدن مسائل و تفقه در علوم و معارف آن قرار ندهد.» و بعضی روایت کرده اند که رسول خدا فرمود: اف باد بر هر مردی.»
چهارم: شیخ مفید در «مجالس» در تفسیر آیه 149 سوره انعام: «قل فلله الحجة البالغة فلوشاء لهداکم اجمعین؛ بگو: برهان رسا و روشن مخصوص خداست و اگر اراده می کرد شما را جملگی هدایت می نمود» حدیث کرده است از حضرت امام جعفر صادق (ع) در وقتی که از آن حضرت از تفسیر گفتار خدای تعالی «فلله الحجة البالغة» سؤال شد شنیدم که فرمود: «إذا کان یوم القیمة قال الله تعالی للعبد: أ کنت عالما؟ فإن قال: نعم قال له: أفلا عملت بما علمت؟ و إن قال: کنت جاهلا قال له: أفلا تعلمت حتی تعمل؟ فیخصمه فتلک الحجة البالغة لله عزوجل علی خلقه.»؛ «چون روز قیامت فرا رسد در مقام سؤال و عرض، حضرت پروردگار به بنده خود خطاب می کند: آیا در مسائل و احکام و معارف دینیه خود که راجع به اعمال تو بود علم داشتی؟ اگر در جواب بگوید: بلی علم داشتم! خداوند می گوید: پس چرا عمل نکردی به آنچه علم داشتی؟ و اگر در پاسخ بگوید: علم نداشتم! خداوند می گوید: پس چرا یاد نگرفتی تا اینکه بتوانی عمل کنی؟ و چون در این مخاصمه و این طرز محاجه، بنده محکوم می گردد پس همیشه حجت و برهان بالغه اختصاص به خدا دارد.»

Sources

Keywords