خلیل ابن احمد فراهیدی

خلیل بن احمد فراهیدی، عالم نحو و فقه اللغة عرب و واضع علم عروض عربی است. در سال 100 قمری در عمان بدنیا آمد. علوم نحو و قرائت و حدیث را در بصره نزد اساتید خود آموخت و لغت را در میان قبائل بدوی یاد گرفت. آشنایی زیادی با علم موسیقی داشت و این آشنایی او منجر به اختراع و وضع قواعد برای علم عروض توسط او شد.
خلیل از مردم عمان و بسیار پرهیزگار و از طرفی هم فقیر و تهیدست بود. زندگی اش در بصره می گذشت و حتی قدرت دوفلوس نداشت. در قناعت او گویند که: روزی سلیمان بن اهوازی، شخصی را نزد خلیل فرستاد تا تعلیم و تربیت فرزندانش را از او بخواهد. خلیل مقداری نان خشک برای سلیمان فرستاد و پیغام داد که خداوند این مقدار روزی را می رساند، لذا با این قناعت، حاجتی و نیازی به سلیمان ندارم.
بعضی از دانشمندان علم رجال شیعه، خلیل بن احمد را شیعه می دانند. از جمله علامه حلی، سید حسن صدر، قاضی نورالله شوشتری و بهبهانی و.... از خلیل پرسیدند که در حق علی بن ابیطالب چه می گویی؟ گفت: «چه گویم در حق مردی که دوستان از خوف و دشمنان از حسد، مناقب او را پنهان کردند، با این وجود، آنقدر از فضائلش ظاهر است که شرق و غرب عالم را پر کرده است». البته سخنان دیگری هم در حق مولا علی گفته است، در کتاب "روضات الجنات" مرحوم خوانساری، پدر خلیل را از شاگردان امام صادق (ع) ششمین امام شیعه میداند که از آن حضرت روایت هم کرده، پدرش اول کسی است که بعد از پیامبر به نام احمد مفتخر شد. از شاگردان خلیل می توان "سیبویه" و "اصمعی" را نام برد. خلیل اول کسی است که لغتنامه " العین" برای زبان عربی نوشت و لغات را براساس مخارج حروف نوشت و از حروف حلقی آغاز کرد. کتابهای دیگری هم از او به جای مانده از جمله: شرح صرف الخلیل، النعم، العروض، الجمل و.... و سرانجام در بصره حدود سال 170 تا 175 هجری قمری از دنیا رفت.

Sources

Keywords