تفسیر کلمه ثیاب در سوره مدثر

در قرآن در آیه 4 سوره مدثر می خوانیم: «و ثیابک فطهر؛ و جامه های خود را پاکیزه کن». در باب «ثیابک فطهر» (جامه های خودت را پاکیزه کن، پاکیزه نگه دار) مفسرین معانی بسیار مختلفی گفته اند که البته لااقل بعضی از آنها با بعضی دیگر منافات ندارد. بعضی گفته اند که مقصود از «ثیابک فطهر» همین جامه ظاهری است و این جزء اولین دستورات آمده چون جامه بلند پوشیدن در میان عرب علامت فخر و کبریایی بود. این یک رسم و سنت بود، یک سنتی بود: منم که پول زیاد دارم که از پارچه های درجه اول به جای اینکه مثلا سه متر آن را برای خودم یک قبا درست کنم چهار متر آن را درست می کنم. لباس بلند درست می کردند به قدری که گاهی به زمین کشیده می شد. معلوم است، لباسی که به زمین کشیده شود کثیف هم می شود، نجس هم می شود، آلوده هم هست. در اسلام لباس بلند، در این حد بالخصوص، یک امر نامطلوب شمرده شده است. این لباس دست و پاگیر را از خودت دورکن، کوتاه کن. گفته اند فطهر هم به معنای فقصر است (ای فقصر) یعنی پس کوتاه کن؛ نه مقصود این است که برو بشوی، بلکه یعنی کوتاه کن که آلوده نشود، نه اینکه آلوده که شد پی در پی برو بشوی.
بعضی دیگر گفته اند که این کنایه است. جامه های خودت را، آنچه را که پوشیده ای پاکیزه نگه دار. جامه اینجا کنایه از همسر است زیرا در قرآن همسر برای همسر جامه خوانده شده است: «هن لباس لکم و انتم لباس لهن؛ شما جامه ای هستید برای همسرانتان و همسرانتان جامه ای هستند برای شما» (بقره/ 187). کأنه آنها نواقص و معایب شما را می پوشانند و شما نواقص و معایب آنها را. آن وقت این آیه در حکم آیه ای است که می فرماید: «قوا انفسکم و اهلیکم نارا وقودها الناس والحجارة؛ ای پیغمبر! تربیت و اصلاح را از خانواده خودت شروع کن» (تحریم/ 6). «ثیابک فطهر» خانواده خودت را تطهیر کن و پاکیزه کن، یعنی اصلاح را از جامه خودت و در واقع از خدیجه (س) شروع کن.
بعضی دیگر گفته اند که مقصود از ثیاب تنها خانواده نیست، بلکه تمام مردم هستند: جامعه خودت را پاکیزه کن. «وثیابک فطهر» یعنی تو برای این مردم به منزله تن برای لباس هستی و اینها برای تو به منزله لباس برای تن هستند. اینها جامه های تو هستند، جامه های خودت را (تقریبا جامه می شود همان جامعه) جامعه خودت را پاکیزه کن. بعضی هم گفته اند که کنایه از خود عمل است: عمل خودت را پاکیزه نگه دار و پاکیزه کن، یعنی عمل خودت را اصلاح کن و منافاتی ندارد که این جمله در آن واحد چند معنا دربر داشته باشد، هم آن معنای ظاهرش باشد که همین لباس ظاهری خودت را از آلودگی نگهداری کن، و هم به معنای این است که لباس خانوادگی، لباس اجتماعی و لباس عملی خودت را پاکیزه نگه دار: «والرجز فاهجر؛ از رجز، از پلیدی به معنی اعم، از آنچه پلیدی هست هجرت و دوری گزین» (مدثر/ 5).

Sources

Keywords