احکام خوردنی ها و آشامیدنی ها

خوردنی ها و آشامیدنی ها
در شرع مقدس اسلام، هر چیز که قابلیت خوردن و آشامیدن داشته باشد، حلال است، جز موارد استثنایی که برخی از آن ها در کتاب خدا و برخی از آن ها در سنت پیغمبر اکرم (ص) بیان شده است. موارد استثنایی نام برده که خوردن و آشامیدن آن ها حرام است، در دو نوع محدود است، جان دار و بی جان.
نوع اول: حیوانات
و آن ها بر سه قسمند: دریایی، بیابانی و پرندگان. حیوانات دریایی: از حیواناتی که در آب زندگی می کنند، تنها پرندگان آبی و ماهی، فلس دار حلال گوشتند و بقیه مانند مار ماهی، سگ ماهی، لاک پشت، سگ، خوک دریایی و غیر آن ها حرامند.
حیوانات بیابانی: حیوانات بیابانی بر دو قسمند: اهلی و وحشی. از حیوانات اهلی، گوسفند، بز، گاو و شتر، حلال گوشتند و همچنین اسب، استر، الاغ حلالند ولی خوردن گوشت آن ها مکروه است و غیر آن ها مانند سگ و گربه حرامند. و از حیوانات وحشی، گوشت قوچ، بز کوهی، گور خر و آهو حلال است و باقی که درنده یا ناخن دار می باشند، مانند شیر، پلنگ، گرگ، روباه، شغال و خرگوش گوشتشان حرام می باشد.
پرندگان: از پرندگان، آن ها که چینه دان و سنگ دان دارند یا هنگام پریدن، بال می زنند و چنگال ندارند مانند مرغ خانگی، کبوتر و قمری و دراج حلال گوشت و باقی حرامند و انواع مخصوصی از ملخ حلال گوشت می باشد (تفصیل را از رساله های عملیه باید جست «علامه رحمه الله»). تبصره: حلیت گوشت آنچه از حیوانات نام برده شد مشروط به تزکیه است (یعنی ذبح وئ کشتن به نحوی که در رساله های عملی شرح داده شده است «علامه رحمه الله»).
نوع دوم: اشیای بی جان
چیزهایی که حیات ندارند بر دو قسم می باشند: جامدات و مایعات.
جامدات
1- مردار هر حیوانی، خواه حلال گوشت باشد و خواه حرام گوشت خوردنش حرام است و همچنین چیزهای نجس مانند مدفوع حیوانات حرام گوشت و همچنین ماکولات که به ملاقات نجس متنجس شده اند.
2- خاک.
3- سم های کشنده.
4- چیزهایی که انسان طبعا از آن ها متنفر می باشد، مانند مدفوع حیوان حلال گوشت و آب دماغ آن و آنچه از داخل روده آن پیدا می شود و هم چنین از اجزای بدن حیوان حلال گوشت پانزده چیز حرام است، (به رساله های عملیه مراجعه شود «از علامه رحمه الله»).
مایعات
1- مشروب مسکر از هر نوع باشد، آشامیدن آن اگر چه کم باشد حرام است.
2- شیر حیوانات حرام گوشت، مانند خوک و گربه و سگ.
3- خون حیوانی که خون جهنده دارد.
4- مایعات نجس، مانند بول و منی از حیوانی که خون جهنده دارد.
5- مایعاتی که در آن ها یکی از نجاسات ریخته شود.
تبصره: خوردنی ها و آشامیدنی های حرام، وقتی حرامند که اضطراری در کار نباشد و در صورت اضطرار، مانند حال کسی که اگر از غذای حرام نخورد از گرسنگی تلف خواهد شد یا از مرض یا شدت یافتن مرض می ترسد یا که از فرط ضعف در سفر، از همراهان عقب مانده، دچار هلاکت خواهد شد، استفاده از خوردنی یا آشامیدنی حرام به اندازه ای که اضطرار رفع شود جایز می باشد، مگر برای کسی که به قصد دزدی یا به عنوان یاغی گری بر حکومت اسلامی از وطن بیرون آمده، دچار اضطرار شود.
رعایت بهداشت، یکی از وظایف اولیه انسان می باشد که هر انسانی، با کم ترین توجهی، با شعور خدادادی خود به آن می پردازد. تاثیرات انواع خوردنی ها و آشامیدنی ها در بهداشت نیز بسی روشن و آشکار است. گذشته از آن، تاثیرات بسزایی در روحیات و اخلاق انسان و همچنین در آمیزش های اجتماعی وی دارد. ما هرگز شک نداریم که حالت روانی شخص مست با شخص هوشیار یکی نیست و سیر اجتماعی شان یکنواخت نمی باشد. یا اگر کسی مثلا خود را به خوردن یا آشامیدن چیزهای نفرت آور عادت دهد، اثری که از این عادت در زندگی فردی و اجتماعی وی پدیدار خواهد شد، برای افراد متعارف قابل تحمل نیست. از این جا است که انسان با فطرت خدادادی خود می فهمد که کم و بیش باید در تغذیه خود محدویتی قایل شود، هر خوردنی را نخورد و هر نوشیدنی را ننوشد، بالاخره هر بلعیدنی را نبلعد. خدای متعال که به نص کلام خود، هر چه در روی زمین است برای انسان آفریده و خود، هیچ نیازی به انسان و به لوازم زندگی انسان ندارد و به صلاح و فساد آفریده های خود از همه داناتر و بیناتر است، به منظور خیر و سعادت انسان، از خوردنی ها و آشامیدنی ها، چیزهایی را حلال و چیزهایی را حرام فرموده است. حکمت تحریم برخی از این محرمات برای کسی که درک ساده و بی آلایشی دارد، روشن می باشد و برخی نیز تدریجا از راه بحث های علمی آفتابی شده است و برخی دیگر که تاکنون حکمت تحریمش به دست ما نیامده است، نمی توان گفت که هرگز برای ما روشن نخواهد شد و اگر هم نشود، نمی توان گفت در واقع نیز از حکمت و مصلحت عاری است. بلکه نظر به این که این مقررات از ساحت قدس یک علم بی پایان سرچشمه می گیرد، باید گفت که بهترین و موثرترین حکمت و مصلحت را واجد است، اگر چه ما، نظر به تنگی عرصه وجود و کوتاهی وسایل علمی خود، از درک آن عاجز و زبون هستیم.

Sources

Keywords