انس ابن حارث کاهلی اسدی

پیر میدان، یار پیامبر و علی صلوات الله علیهما
از بزرگان اصحاب رسول خدا (ص) و از یاران علی بن ابیطالب (ع) بود. نام کاملش انس بن حارث بن نبیه بن کاهل بن عمرو خزیمه است و از طایفه ی بنی کاهل، تیره ای از بنی اسد که از عرب های شمال محسوب می شدند. پدرش حارث بن نبیه اسدی کوفی بود. انس و پدرش هر دو از شیعیان صدر اسلام و از اصحاب صفه بودند. او در کنار پیامبر در جنگ های بدر و حنین شرکت کرده بود، در حدیثی مشهور که مورخین شیعه و سنی چون جزری و ابن حجر نیز آن را نقل کرده اند، چنین می گوید: «روزی خدمت پیامبر خدا رسیدم. حسین بن علی (ع) کنار او نشسته بود. رسول خدا (ص) فرمود: «ان ابنی هذا یقتل بارض من ارض العراق، الا فمن شهده فلینصره؛ این فرزندم در سرزمین عراق کشته می شود، هر کس در زمان او زنده است، باید یاریش دهد».
انس سوابق اجتماعی و سیاسی خوبی داشت و از موقعیت والایی در جامعه برخوردار بود. او که از شیعیان مطرح کوفه بود، وقتی باخبر شد که امام حسین (ع) به کربلا آمده است، از شهر کوفه خارج شد، به طرف کربلا حرکت کرد و شبانه خودش را به امام رساند. در بعضی از منابع تاریخی هم چنین آمده است که انس از مکه همراه امام حسین (ع) بوده است. در واقعه قیام حسینی، روز عاشورا، انس کاهلی بعد از خواندن نماز ظهر با امام حسین (ع) از آن حضرت اجازه گرفت به میدان برود تا با دشمن بجنگد. او مردی سالخورده بود ولی امام به او اجازه داد و فرمود «ای شیخ، خدا را شکر می کنم که از یاری تو برخوردارم»، انس در حالی که چنین رجز می خواند به میدان رفت:
قد علمت کاهلنا و ذودان *** و الخند فیون و قیس عیلان
بان قومی افه للاقران *** یا قوم کونوا کا سود خفان
و استقبلوالقوم بضرب الان *** آل علی شیعة للرحمن و ال حرب شیعه للشیطان
ترجمه: قبایل کاهل که قبیله من است و ذودان و نیز فرزندان خندف و قیس عیلان می دانند که قوم من، آفت و دشمن حریفان خودند. ای قوم من، مانند شیر خفان باشید و هم اکنون با این قوم روبرو شوید و آنها را بزنید. آل علی حزب خدا و آل حرب (یعنی ابوسفیان) حزب شیطان است.
او که به توصیه ی رسول خدا عمل کرده بود، پس از نبردی دلیرانه چندین نفر از لشگر عمر سعد را کشت و در رکاب امام خود همان سخن رسول خدا برایش تداعی شد و در بعد از ظهر عاشورا به شهادت رسید. اشعاری از کمیت اسدی شاعر ثبت شده است که اشاره به شهادت حبیب بن مظاهر و انس بن حرث کاهلی دارد: «سوی عصبة فیهم حبیب معفر*** قضی نحبه و الکاهلی مرمل؛ جز گروهی که حبیب میان آنها به خاک و خون غلتید، کاهلی هم، آغشته به خون خود، به شهادت رسید».

توضیح:
1) نام او در تاریخ به گونه های مختلفی چون انس بن حرث، مالک بن انس کاهلی، انس بن الحرث الاسدی نیز ذکر شده است.
2) رجز انس با عبارت متفاوت دیگری هم در تاریخ ذکر شده است.

Sources

Keywords