محکمات و بینات در الهیات از نظر ندوی هندی

سید ابوالحسن ندوی هندی در کتاب «ماذا خسرالعالم بانحطاط المسلمین ندوی» در فصل عبور مسلمان از جاهلیت به اسلام تحت عنوان محکمات و بینات در الهیات میگوید: پیامبران مردم را از ذات خدا و صفات او و آغاز و انجام جهان و سرنوشت نهائی بشر آگاه کردند و اطلاعاتی به رایگان در این زمینه ها در اختیار بشر قرار دادند و او را از بحث در این مسائل که مبادی و مقدماتش در اختیار او نیست (زیرا این علوم ماوراء حس و طبیعت است و قلمرو علم و اندیشه بشر منحصرا محسوسات است) بی نیاز ساختند اما مردم این نعمت را قدر ندانستند، و به بحث و فحص در این مسائل که جز گام گذاشتن در منطقه های تاریک و مجهول نیست پرداختند.
همین نویسنده در فصلی دیگر از کتاب خود که درباره انحطاط مسلمین بحث می کند تحت عنوان کم اهمیت دادن به علوم مفید، علماء اسلام را اینچنین مورد انتقاد قرار می دهد: دانشمندان و اندیشمندان اسلامی آن اندازه که به بحث درباره مابعدالطبیعه که از یونان آموخته بودند اهمیت دادند به علوم تجربی و عملی اهمیت ندادند، مابعدالطبیعه و فلسفه الهی یونانی چیزی جز همان معتقدات بت پرستی آنها که آب و رنگ فنی به آنها داده اند نیست. یک سلسله گمانها و حدسها و لفاظیها است که حقیقت و معنی ندارد، خداوند، مسلمانان را با تعلیمات آسمانی خود از بحث و فحص و تجزیه و تحلیل در این مسائل که بی شباهت به تجزیه و تحلیلهای شیمیائی نیست بی نیاز ساخته است. اما مسلمانان این نعمت عظیم را ناسپاسی کردند و نیرو و نبوغ خود را صرف در این مسائل کردند. بدون شک نظر امثال فرید وجدی و ندوی نوعی رجعت اشعریگری است ولی به صورت مدرن و امروزی یعنی پیوند خورده با فلسفه حسی.

Sources

Keywords