نماز جماعت، یکی از مهمترین عبادات با هدف آموزشی

عبادات اسلامی مخصوصا آنها که به صورت گروهی و جمعی انجام می شود مانند نماز جماعت،  نماز جمعه و حج از جمله اموری است که تاثیر نیرومندی در آموزش جمعی مردم دارد. نماز جماعت که پنج وقت در شبانه روز انجام می گیرد درس وحدت و به هم پیوستگی صفوف و مساوات و برادری را به مسلمین می آموزد، و قشرهای مختلف اجتماعی را که گاه بر اثر مسئولیتهای گوناگون در جامعه کاملا از هم جدا هستند و در تمام سال یک بار هم به طور عادی یکدیگر را ملاقات نمی کنند در یکجا کنار جمع می کند، و درس همفکری و همدلی را در مسائل اجتماعی به آنها می آموزد. صفوف نماز جماعت، علاوه بر روحانیت خاصی که بر آن حاکم است، و نور معنویت و صفا با خود همراه دارد، وسیله ای برای آگاهی عمومی از مسائل سرنوشت ساز جامعه اسلامی است. مسلمین در آغاز اسلام از طریق این گردهمایی شبانه روزی توانستند آگاهی کافی و اتحاد صفوف در برابر دشمنان بی شمارشان پیدا کنند، و طرح حکومت اسلامی را با سرعت پیش ببرند. در نماز جماعت طبق دستورات اسلام به هنگام قرائت حمد و سوره، تنها امام جماعت است که از سوی همه این دو سوره را می خواند، و انضباط اجتماعی را از این طریق، زنده می کند، و مدیریت آمیخته با روحانیت را با محتوای این دو سوره در دل و جان آنها پرورش می دهد. این نکته حائز اهمیت است که در مناسبتهای مختلبف سوره ها و آیات گوناگونی از قرآن، برای تلاوت بعد از سوره حمد انتخاب می شود که هر کدام از آنها می توانند حاوی درسهای معارف اسلامی، اخلاق، آموزشهای سیاسی و اجتماعی بوده باشد، هنگامی که این آیات و سوره ها بوسیله امام جماعت با آهنگ دلنشین خوانده می شود، در حالی که همه ایستاده اند و در سکوت عمیق فرو رفته اند اثر آموزشی قوی و بی نظیری در آنها دارد، و همگان را به تفکر و اندیشه در محتوای آیات وا می دارد، و روحانیت عبادت و تاثیر آن را مضاعف می سازد، و اگر این مراسم عبادی با آداب اسلامی و حضور قلب و تمرکز حواس که شرط اصلی قبول آن است انجام گیرد، مکتبی پربار برای آموزش جامعه اسلامی خواهد بود و از این گذشته، درس آموزنده ای برای دشمنان و بیگانگان از اسلام است، و غالبا دیده شده است هنگامی که آنها با صفوف فشرده و منظم نماز جماعت مسلمین برخورد می کنند، برای آنها مایه جلب  توجه و تفکر و اندیشه است. و به همین دلیل در حدیثی که از امام علی بن موسی الرضا (ع) آمده است می خوانیم می فرماید: «انما جعلت الجماعه لئلا یکون الاخلاص والتوحید والاسلام والعباد لله الا ظاهرا مکشوفا مشهورا، لان فی اظهاره حجه علی اهل الشرق والغرب.... مع ما فیه من المساعده علی البر والتقوی، والزجر عن کثیر من معاصی الله عزوجل»، «نماز جماعت از این رو قرار داده شده که ایمان و توحید و اسلام و عبادت برای خدا، ظاهر و آشکار و مکشوف انجام گیرد، چرا که اظهار آن حجت را بر شرق و غرب جهان تمام می کند (و آنها را به تفکر بیشتر درباره اسلام و تعلیمات آن وا می دارد) علاوه بر این، کمک به نیکی و تقوا (و آگاهی از حال یکدیگر و تعاون همگانی) و همچنین جلوگیری از بسیاری از گناهان و معاصی الهی است (زیرا هنگامی که مردم در شبانه روز چند بار یکدیگر را در آن جمع روحانی می بینند، از تجاوز به حقوق دیگران و ارتکاب گناهان به خاطر شرم و حضور دائمی خودداری می کنند».

کوتاه سخن اینکه: تاثیری که نماز جماعت پنجگانه در بیداری مسلمین و آموزش آنها داشته و دارد، و نیز تاثیری که در خنثی کردن توطئه های دشمنان و در هم شکستن قدرت آنها دارد بر کسی پوشیده نیست. به همین دلیل این عبادت بزرگ از مهمترین و موکدترین عبادات اسلامی است و آن قدر فضیلت و پاداش در روایات اسلامی برای آن ذکر شده که انسان را مبهوت می کند.

درحدیثی از رسول خدا (ص) می خوانیم: «من مشی الی مسجد یطلب قیه الجماعه کان له بکل خطوه سبعون الف حسنه، ویرفع له من الدرجات مثل ذلک فان مات و هو علی ذلک، وکل الله به سبعین الف ملک یعودونه فی قبره ویبشرونه ویونسوئه فی وحدته و یستغفرون له حتی یبعث»، «کسی که به سوی مسجدی برای اقامه جماعت برود، هر گام که برمی دارد هفتاد هزار حسنه برای او خواهد بود، و درجات او به همین مقدار نیز بالا می رود و اگر با همین حال از دنیا برود، خداوند هفتاد هزار فرشته را مامور می کند که او را در قبر ملاقات کنند و به او بشارت دهند و در تنهایی مونس او باشند و برای او تا روز قیامت استغفار کنند»!

Sources

Keywords