آمادگی کامل روحی و رزمی

یک نیروى رزمى هر چند تعدادش فراوان، نظمش کامل و از نظر تجهیزات نظامى ممتاز باشد، ولى روحیه عالى نداشته باشد، ارزشمند نیست. همین طور اگر روحیه عالى داشته باشد، اما آمادگى رزمى نداشته، فنون نظامى را به کمال فرا نگرفته باشد، یا اینکه از تجهیزات کافى برخوردار نباشد، کارآیى لازم را نخواهد داشت.
جنگ چالداران از جنگهایى بود که میان شاه اسماعیل صفوى و سلطان سلیم عثمانى روى داد. سپاهیان عثمانى هم روحیه عالى داشتند و هم به سلاح توپخانه مجهز بودند، اما سپاه شاه اسماعیل با دارا بودن روحیه عالى جنگى از اسلحه کافى و معمول روزگار خود بى بهره بود، و جنگیدن با سلاح آتشین را ننگ مى شمرد. همین امر باعث شد که سپاهیان اسماعیل با وجود رشادت کامل، پذیراى شکست شوند. نمونه سپاه مجهز اما بدون روحیه ارتش بعث عراق در هنگام اشغال بخشهایى از خاک جمهورى اسلامى ایران بود. آنان که به انواع سلاحهاى اهدایى شرق و غرب مجهز بودند، در مقابل بسیجیان با حداقل تجهیزات، عقب نشینى کرده، فرار را بر قرار ترجیح مى دادند. یکى از عوامل بالا بودن روحیه رزمندگان اسلام تلقى درست از مساءله قضا و قدر بود. آنان راه خود را منتهى به یکى از دو هدف یعنى پیروزى و شهادت مى دیدند که هر دو نیک و سعادت آفرین بود. با چنین انگیزه اى سستى و ترس از جنگ مفهومى نداشت.
قرآن کریم درباره این حقیقت فرموده است: «قل هل تربصون بنا الا احدى الحسنیین و نحن نتربص بکم ان یصیبکم الله بعذاب من عنده او بایدینا؛ بگو شما جز دو نیکى (فتح یا شهادت) براى ما نمى توانید انتظار برید، ولى ما درباره شما منتظریم که از جانب خدا به عذاب سخت گرفتار شوید یا به دست ما به هلاکت برسید.» (توبه/ 59)
در این آیه به منطق عجیب محکمى برخورد مى کنیم که راز اصلى همه پیروزیهاى مسلمانان نخستین در آن نهفته شده است، و اگر پیامبر اسلام هیچ تعلیم و دستورى جز این نداشت براى تضمین پیروزى پیروانش کافى بود، و آن اینکه مفهوم شکست و ناکامى را به کلى از صفحه روح آنها زدوده، و به آنها ثابت کرده که در هر حال شما پیروزید، کشته شوید پیروزید، و دشمن را بکشید باز هم پیروزید.
شما دو راه در پیش دارید که از هر کدام بروید به منزل مقصود خواهید رسید، بیراهه و پرتگاه مطلقا در مسیر شما وجود ندارد یک راه به سوى شهادت مى رود که نقطه اوج افتخار یک انسان با ایمان است، و بالاترین موهبتى است که براى انسان تصور مى شود که با خدا معامله کند جان را بدهد و یک حیات جاویدان و ابدى در جوار قرب پروردگار و در میان نعمتهاى غیر قابل توصیفش خریدارى کند. راه دیگر پیروزى بر دشمن و در هم شکستن قدرت اهریمنى او و پاکسازى محیط زندگى انسانها از شر ظالمان و ستمگران و آلودگان است و این نیز فیضى است بزرگ و افتخارى است مسلم. سربازى که با این روحیه وارد میدان مبارزه مى شود هیچگاه فکر فرار و پشت کردن به دشمن را در سر نمى پروراند، از هیچکس و هیچ چیز نمى هراسد، ترس و وحشت و اضطراب و تردید در وجودش راه ندارد، ارتشى که از چنین سربازانى تشکیل شود ارتشى خواهد بود شکست ناپذیر! چنین روحیه اى را تنها از طریق تعلیمات اسلامى مى توان بارور ساخت و امروز نیز اگر با تعلیم و تربیت صحیح، این منطق بار دیگر در روح مسلمانان جلوه گر شود، عقب ماندگیها و شکستها را جبران خواهند کرد.
آنها که درباره علل پیشرفت مسلمانان نخستین، و علل عقب ماندگى امروز، مطالعه و بررسى مى کنند، و گاهى این موضوع را معمایى لاینحل مى پندارند خوب است بیایند و کمى در آیه فوق بیندیشند تا پاسخ این سؤال را به روشنى در آن بیابند. قابل توجه اینکه در آیه فوق به هنگامى که سخن از دو شکست منافقان مى گوید آن را شرح مى دهد و یک یک بیان مى کند، ولى هنگامى که سخن از دو پیروزى مؤمنان مى گوید، سربسته گذاشته از آن مى گذرد، گویى آن چنان روشن و واضح و آشکار است که اصلا نیازى به شرح و بیان ندارد. و این یک نکته زیبا و لطیف بلاغت است که در آیه فوق به کار رفته است.