رساله فی معنی المولی

این کتاب یکی دیگر از آثار ارزشمند شیخ مفید در موضوع ولایت می باشد که به زبان عربی تألیف یافته است. برای کلمه "مولی" نقش مهمی در بحث های امامت و خلافت وجود داشته است چرا که یکی از موارد استدلال شیعه بر امامت اهل بیت (ع) وجود کلمه مولی در حدیث غدیر می باشد. به همین سبب علمای شیعه از دیرباز بر این تکیه داشته اند که شیخ مفید از جمله علمایی است که دو رساله «اقسام المولی فی اللسان» و «رساله فی معنی المولی» را به اثبات این مطلب اختصاص داده است.
رساله حاضر از جمله کتاب هایی است که شیخ بر اثر مناقشاتی که با متکلم معتزلی از جماعت بهشمیه (منسوب به ابی هاشم جبایی) داشته است نوشته است چرا که وی دلالت لفظ مولی بر امامت را منکر بوده و شیخ در این کتاب در پی اثبات این است که امامت از معانی لغوی کلمه مولی است و برای این کار از اشعار بزرگان شعرا، صحابه و دیگران و کلام اهل بیت (ع) برای استدلال استفاده می کند.

معرفی اجمالی نویسنده:
محمد بن محمد نعمان بغدادی ملقب به شیخ مفید در ذیقعده سال 336 هجری قمری در ده فرسنگی بغداد متولد شد. وی استاد شیخ طوسی و سید مرتضی علم الهدی بود. فقیه و علم کلام شیعی که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار رئیس فرقه متعزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود. گویند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد. در حدود 200 اثر به او نسبت داده شده که این کتاب ها از جمله آنهاست: ارکان فی دعائم الدین، العیون و المحاسن، اصول الفقه، الکلام فی وجوه اعجاز القرآن، تاریخ الشریعه.
ابن الندیم در فن دوم از مقاله پنجم الفهرست که درباره متکلمین شیعه بحث می کند از او به عنوان "ابن المعلم" (فرزند معلم) یاد می کند و ستایش می نماید. ابویعلی جعفری که داماد مفید بوده است گفته است که مفید شب ها مختصری می خوابید، باقی را به نماز یا مطالعه یا تدریس یا تلاوت قرآن کریم می گذرانید. شیخ بزرگوار شیخ مفید در شب جمعه 3 رمضان سال 413 هـ.ق در بغداد، پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تـجـلـیـل فـراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت و به تعبیر شاگرد بزرگوارش شیخ طوسى که خود حاضر در صحنه بوده است، روز وفات او از کثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گـریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است. هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضى علم الهدى بر او نمازگزارد و در حرم مطهر امام جواد (ع) پائین پاى آن حضرت و نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون گردید. می گویند سخنوران غیر شیعه که از تأثیر سخن شیخ و استحکام منطق او در دعوت به مذهب تشیع به تنگ آمده بودند با درگذشت وی آسوده شدند.