معارف اسلامی مستغنی بالذات

معارف اسلامی (نظام علمی و شناختی اسلام)، به خودی خود کامل و بسنده و مکتفی به خود است، و به هیچ مکتب دیگری نیازمند نیست، به شرط آنکه همه ابعاد آن (با روش ویژه خود قرآن) درک شود، و از راههای درست آن و اهل به دست آید، و خصوصیات آن، در نزد استادان خالص قرآنی آموخته گردد، استادانی که فلسفه و عرفان را می دانند، و از موارد انتقاد بر مسائل آنها آگاهند، و با گذشت از مرحله فلسفه و عرفان و این اصطلاحات، حقایق قرآنی را (به صورتی خالص) همراه «تعقل قرآنی» تبیین می کنند.
و از اموری که اهمیت بسیار بالای علم حاصل از قرآن کریم و اهل قرآن را برای ما آشکار می سازد، این است که این علم محدود به همان «صورت حاصله از شیء در عقل» نیست، یا کشف عرفانی اصطلاحی با سلوکهای ممتزج، بلکه به «نور حاصل از واقع در قلب» منتهی می گردد، که با آن، حقیقیت واقع (چنانکه هست) شناخته می شود.
و احادیث و تعالیمی که غنا را در قرآن و با قرآن می داند ابعادی دارد که باید از آنها غفلت نورزید. یکی از آن ابعاد، «غنای کمالی» انسان و ترغیب به آن است، یعنی بی نیازی راستین جان سیری ناپذیر انسان، و سیراب ساختن فطرت هماره پویا و پر خروش وی. و اینگونه ارشادها همه تأکیدی است بر اهمیت «غنای کمالی» و آفاق بلند نفس انسانی، و ابعاد شگرف «انسانیت متعالی»، در دو جنبه «علم» (شناخت) و «عمل» (سلوک و اقدام)، که نه علمی و شناختی (خالص و بدون ریب و شائبه و گمان و اختلاف) که فطرت را سرشار سازد،از جزء «قرآن کریم» به دست می آید، و نه عملی و اقدامی که متضمن سلوک صحیح الهی تا رسیدن به مقصد نهایی فردی و اجتماعی باشد، جز از اخلاق و احکام قرآنی (فردی و اجتماعی) حاصل می گردد. پس باید غنای روحی و بی نیازی کمالی را در قرآن کریم و تعالیم اهل قرآن جست، و از تأویل و در آمیختن و مخلوط کردن این تعالیم فوق ملکوتی با چیزهای دیگر که درحکم خنثی سازی آنهاست به سختی پرهیز کرد.
عقل نیز به این موضوع حکم می کند، زیرا عقل به ذات خود (و با تجربه ای که در شناخت ناقص خویش از واقعیات دارد) محدودیت توان خود را در رسیدن به همه واقعیات و نوامیس حاکم بر آنها می یابد. چنانکه بزرگان فلسفه و عرفان نیز از قدیم و جدید بدان اعتراف و تصریح کرده اند، و در اینجا در صدد نقل سخنان آنان نیستیم. و عقل از این رو، خود، پیروی از «وحی» و «معصوم» را الزامی می داند.